Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Dariusz (Dyskusja | wkład)
(Nowa strona: Kategoria: Biogramy Podkategoria: Okres do 1945 =Katarzyna – księżniczka głogowska, „panna z Lubina”= Katarzyna była najmłodszą córką (spośród sześciorga dz...)
Następna edycja →
Aktualna wersja
Katarzyna – księżniczka głogowska, „panna z Lubina”
Katarzyna była najmłodszą córką (spośród sześciorga dzieci) księcia Henryka IX głogowskiego. Urodziła się między 1440 a 1450 r. Imię otrzymała prawdopodobnie po babce Katarzynie Opolskiej, żonie Henryka VIII Wróbla. O młodości księżniczki brak informacji. Wraz z siostrą przebywała na dworze w Kożuchowie (tamtejszy zamek był siedzibą książąt głogowskich), co wynika z Rocznika Głogowskiego: „Roku Pańskiego 1476, kiedy zmarł książę Henryk [XI] (….) książę Jan [II żagański] (….) wypędził siostry księcia Henryka, mianowicie Jadwigę i Katarzynę, nie dając im nic z ich ojcowizny”.
Obydwie księżniczki poświadczone są następnie w Lubinie. Miasto to z okręgiem („księstwo lubińskie”) zostało w 1446 r. zastawione przez zubożałych książąt z linii legnickiej, Henryka X chojnowskiego i Jana I lubińskiego, za 4500 grzywien groszy praskich księciu Henrykowi IX głogowskiemu. Po śmierci tegoż (1467), a kolejno syna – Henryka XI (1476), uprawnionymi do zarządzania zastawem stały się siostry tego ostatniego: Jadwiga i Katarzyna, wypędzone z Kożuchowa. Osiadły one na zamku w Lubinie. W dwóch dokumentach z 1480 r. występują jako księżniczki lubińskie. Jadwiga zapewne zmarła wkrótce, gdyż w późniejszych dokumentach występuje wyłącznie Katarzyna. W 1482 r. Fryderyk I legnicko-brzeski zobowiązał się uznać jej rządy (Pfandherrschaft) nad Lubinem do pełnego spłacenia zastawu, a jednocześnie zabezpieczył w nim na przyszłość swoje posiadanie na tym terenie. W odnośnym dokumencie tytułował Katarzynę „księżną/księżniczką Wielkiego Głogowa i Kożuchowa”. Na wystawionym przez Katarzynę dokumencie potwierdzającym i uznającym prerogatywy księcia legnicko-brzeskiego zawieszona była mała pieczęć z czerwonego wosku z napisem w otoku S. FREULEIN KATTIRLEIN VON DER FRYSTAT (użyta zdrobniała forma imienia). Na innych dokumentach tytułowała się z reguły: „Fräulein von Lüben”. Dotyczyły one spraw lokalnych, głównie potwierdzenia transakcji, własności lub przywilejów.
Panowanie księżnej w Lubinie okazało się trudne dla niej samej i poddanych. Lubińscy mieszczanie skarżyli się do Legnicy na jej niełaskę. Co godne uwagi, w 1482 r. złożyli oni hołd Fryderykowi I, jako księciu legnickiemu. On sam w 1485 r. podjął próbę uregulowania kwestii powrotu okręgu lubińskiego w granice jego księstwa. Okazała się ona nieskuteczna z powodu niemożności spłaty zastawu. Konflikt eskalował po śmierci Fryderyka I w 1488 r. Przyczyniły się do tego powtarzające się w tamtym roku kwaterunki i marsze wojsk króla węgierskiego Maciej Korwina (wojna o Głogów z Janem II żagańskim), które spowodowały wielkie obciążenia i szkody w Lubinie oraz okolicach. Próba przejściowego zażegnania konfliktu w 1291 r., poprzez układ zawarty (dzięki pośrednictwu księcia oleśnickiego Konrada X Białego) między Katarzyną a wdową po Fryderyku I, regentką Ludmiłą, okazała się nieudana. Władze miejskie Lubina deklarowały swoje oddanie i poparcie dla księżnej Ludmiły, co z kolei wywołało odwet ze strony Katarzyny (obciążenia i kary).
Kres tej sytuacji położył dopiero królewski nakaz, a kolejno układ zawarty przy pośrednictwie starosty generalnego Śląska, księcia Kazimierza II cieszyńskiego 8.02.1496 r. między księżnymi o spłatę w tym samym roku zastawu w wys. 5400 guldenów węgierskich. Rok 1496 przyjmuje się jako datę powrotu okręgu Lubina do księstwa legnicko-brzeskiego. W literaturze (np. K. Jasiński, 1975) przyjmuje się, że księżna Katarzyna wystawiła ostatni dokument w Lubinie w 1497 r. D. Nowakowski (zob. literatura) wymienia dokument z 1498 r., w którym księżna na prośbę Alberta Prittwitza zatwierdziła posiadanie jego dóbr lennych w Czerńcu (APWr, Rep.132d, Nickisch-Rosenegk, nr 11). Kwestia wystawienia ostatniego dokumentu jest ważna ze względu na przyjęcie dolnej daty granicznej śmierci księżnej. Miejsce jej pochówku nie jest znane. Wraz z Katarzyną wymarła gałąź Piastów głogowskich zapoczątkowana przez Henryka VIII Wróbla, która po podziale księstwa na głogowskie i żagańskie władała w książęcej części księstwa głogowskiego.
Literatura:
K. Borgeni, Rocznik głogowski do roku 1493, przekład, oprac. i wstęp W. Mrozowicz, Głogów 2013, s. 45 i n.;
K. Jasiński, Rodowód Piastów Śląskich, t. 2, Wrocław 1975, s. 160 i n.;
K. Klose, Beiträge zur Geschichte der Stadt Lüben, Lüben 1924, s. 41-44;
Lehns-und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnem Fürstenthümer im Mittelater 1. Theil, red. C. Grünhagen i H. Markgraf, Leipzig 1881, s. 456 i n., 461, 464-77;
Słownik wsi śląskich w średniowieczu, t. 1, Powiat lubiński, red. D. Nowakowski, Wrocław 2014 (passim);
S. Solicki, Dzieje polityczne pod rządami Piastów legnicko-brzeskich (1337-przełom XV/XVI w.), [w] Lubin. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, red. K. Matwijowski, Wrocław – Lubin 199, s. 56 i n.
Antoni Bok [ EZG 79, 2019 – Katarzyna – księżniczka głogowska, „panna z Lubina” ]
