Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

(Różnice między wersjami)
Linia 1: Linia 1:
[[Kategoria:Historia i społeczeństwo]]
[[Kategoria:Historia i społeczeństwo]]
[[Kategoria:Garnizon po 1945]]
[[Kategoria:Garnizon po 1945]]
-
=Rozminowanie ziemi głogowskiej od 1945 roku=
+
=1 Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki (1957-1960) w Głogowie=
-
Jednym z problemów, z którymi przyszło się borykać osadnikom od 1945 r., było zaminowanie Głogowa i okolic oraz zabezpieczenie porzuconych elementów uzbrojenia i wyposażenia wojskowego. W 1945 r. oceniano, że 1/3 powierzchni Dolnego Śląska została zaminowana. W powiecie głogowskim pola minowe pokrywały 14 000 hektarów użytków rolnych, nasycenie przeważnie przekraczało 1000 min na km2.
+
Pierwsze drużyny harcerskie (chłopców i dziewcząt) w Głogowie powstały na fali „odwilży październikowej”. Po Łódzkim Zjeździe ZHP w grudniu 1956 r. pojawiły się w prasie i radio komunikaty, aby dawni instruktorzy ZHP zgłaszali się celem tworzenia nowych drużyn. W Głogowie m.in. zgłosił się Jan Horacjusz Przewoźnik. Krótko kierował referatem harcerskim i był członkiem Komendy Hufca (KH). Na własną prośbę jednak odszedł z funkcji i został mianowany drużynowym z zadaniem stworzenia nowej drużyny harcerskiej.
-
Rozminowanie miasta i powiatu rozpoczęło się prawie natychmiast po zdobyciu twierdzy przez Armię Czerwoną. Kompania saperów rosyjskich stacjonowała w Nosocicach. Do pomocy przy rozbrajaniu zburzonych mostów odrzańskich rekrutowano niemieckich jeńców z pobliskiego obozu jenieckiego. Pola w Żarkowie, administrowane przez majątek miejski, zostały rozminowane przez „…zatrzymanych niemieckich chłopców wyszkolonych przez Hitlerjugend w zakresie minowania”. Zebrano ponad tonę materiałów wybuchowych.
+
1 Drużynę Harcerzy umiejscowiono przy Liceum Ogólnokształcącym w Głogowie po rozmowie drużynowego z dyrektorem LO, Zbyszko Piwońskim. Harcerzami zostali uczniowie SP i LO. Rozkazem L.II z 06 IV 1957 r. zatwierdzono działalność drużyny przy LO w Głogowie i zatwierdzono jej przynależność do Chorągwi Zielonogórskiej.
-
1945 r. od 29 maja do 7 czerwca rozminowywali miasto i powiat żołnierze 19. batalionu saperów 8. DP, we wrześniu i październiku żołnierze 2. Brygady Saperów. Również jesienią działał na terenie powiatu 16. batalion 11. DP, który też w 1946 r. prowadził rozminowanie sprawdzające. W lutym 1946 r. głogowskiego nie było wśród wojewódzkiego wykazu powiatów, które miały wszystkie użytki rolne rozminowane. Jak bardzo przeszkadzały pola minowe, ilustrują wspomnienia osadników.
+
Pierwsza zbiórka organizacyjna odbyła się 1 II 1957 r. Rozkazem z 02 III 1957 r. został zatwierdzony pierwszy skład. Drużynowym został Jan H. Przewoźnik, przybocznym Zbigniew Mielcarek, funkcyjnymi: Bolesław Otulak – sekretarzem, Paweł Jańczuk – skarbnikiem, Zbigniew Pośnik – kronikarzem, a Marian Kicuk – gospodarzem. Na zbiórce ustalono patrona drużyny - Tadeusza Kościuszkę, kolor drużyny na zielony. Każdy harcerz „Jedynki” nosił od tego czasu zieloną chustę z naszytą żółtą lilijką, a na naramiennikach miał zielone wsuwki z metalową jedynką. W drużynie było początkowo 24 druhów. Powołano pięć zastępów: „Sokoły” – zastępowy Kazimierz Kasprzyk, „Orły” – Waldemar Jaworski, „Włóczęgi” – Mieczysław Kucharski, „Lamparty” – Włodzimierz Lato i „Mohikanie” – Marek Dobrzański.
-
Jeszcze wiele lat po wojnie zdarzały się nieszczęśliwe wypadki ze znajdowanymi przypadkowo śmiercionośnymi pociskami. Szczególnie tragiczny w skutkach był wybuch na stadionie miejskim 6 VI 1949, kiedy zginęło 16 osób. Ale też w każdym roku zdarzały się wypadki niosące za sobą ofiary w ludziach. I wiele „udanych” eksplozji które nie niosły na szczęście ze sobą tragedii, tylko adrenalinę złaknionym rozrywek młodym ludziom, bowiem w zrujnowanym mieście była to powszechna forma zabawy.
+
Pierwsze uroczyste ognisko odbyło się 3 V 1957 r. nad Odrą, gdzie odebrano przyrzeczenie harcerskie w wersji przedwojennej z końcowym – „Tak mi dopomóż Bóg”. Na pierwszy obóz drużyna pojechała do Sławy Śląskiej w sierpniu 1957 r. Kolejny nabór do drużyny odbył się w połowie września 1957 r. W międzyczasie były małe zmiany w funkcyjnych – na kronikarza powołano Kazimierza Kasprzyka, a na gospodarza Kazimierza Grodziskiego. Rozkazem KH 11/57 z dnia 01 X 1957 r. został zatwierdzony nowy skład drużyny – 54 druhów i zastępów – „Sokoły” – zastępowy Paweł Jańczuk, „Orły” – Waldemar Jaworski, „Włóczęgów” – Mieczysław Kucharczyk, „Apacze” – Bolesław Otulak, „Piraci” – Józef Krzyżak, „Korsarze” – Waldemar Karniej i „Indian” – Bogdan Laskowski. Bieg na stopień „Młodzika” odbył się 26 I 1958 r.
-
Znajdowanych pocisków w pierwszym, powojennym okresie było tak dużo, że inwentaryzowano je, jak dokumentuje w swojej kronice Walenty Nawrocki, w nietypowych jednostkach miary, jak np. „30 wozów konnych, 2 samochody, 1 wagon pocisków artyleryjskich” albo „3 wozy konne pocisków lotniczych” lub „4 tony amunicji karabinowej”. Innym problemem była utylizacja zebranych przedmiotów. Np. jeszcze w 1947 r. w siedzibie posterunku milicji przy ul. Królewskiej było złożone ponad pół miliona sztuk amunicji poniemieckiej, której nie miano gdzie przenieść.
+
Drugi obóz drużyny został zaplanowany na lipiec 1958 r. w Karkonoszach, ale już bez Jana H. Przewoźnika. Na jego miejsce powołano ówczesnego pracownika PDK. Na zbiórce na znak protestu wystąpiło z ZHP sześciu druhów w tym funkcyjni (B. Laskowski, Jerzy Laskowski, K. Kasprzyk). Władze hufca obawiając się rozpadu, rozmawiały z rodzicami pozostałych harcerzy, aby ich dzieci pozostały w drużynie. Na obozie w Podgórzynie-Sobieszowie zajmował się harcerzami drużyny instruktor Józef Dmochowski. Część harcerzy na obozie uzyskała stopnie wywiadowcy i różne sprawności harcerskie.
-
W momencie utworzenia w głogowskim garnizonie jednostek wojskowych, przejęły one obowiązek rozminowywania miasta i powiatu. Na podstawie rozkazu MON nr 10 z 14 III 1951 powołano grupy rozminowania. Rozpoczęły one działalność od rozminowania i przejrzenia obiektów, które miały objąć głogowskie oddziały i pododdziały. W tym również na placach ćwiczeń w Górkowie i Serbach. W październiku przystąpiono do rozminowywania miasta i powiatu.
+
Drużynowy Jan H. Przewoźnik (Harcerz Orli) do ZHP wstąpił w 5 D.H. w Katowicach. Po wojnie był instruktorem, drużynowym w 3. D.H. w Gdańsku. Aresztowany po rozwiązaniu ZHP i powierzeniu ZMP wychowywania młodzieży. W 1953 r. został wysiedlony z Gdańska jako element podejrzany i politycznie niepewny. Trafił do Głogowa. Był wspaniałym wychowawcą młodzieży i dobrze kierował drużyną, organizował ciekawe wycieczki, zbiórki. Miał opinię uczciwego i solidnego instruktora ZHP, przestrzegającego zasad prawa harcerskiego. Młodzież go uwielbiała i szanowała. Został odwołany z funkcji drużynowego 27 II 1958 r. Zaproponowanej roli współpracownika hufca nie przyjął. Wśród zarzutów, które wg ówczesnej władzy dyskwalifikowały go z pracy z młodzieżą, były m.in. takie, że: nie krzewi socjalistycznych wartości, odbiera przyrzeczenie wg przedwojennej roty i na obozie prowadził czwórkami drużynę do kościoła.
-
Rozkazem nr 11 z 30 I 1957 Minister Obrony Narodowej zakończył akcję rozminowania kraju. Dalszym usuwaniem ujawnianych przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych miały się zajmować tworzone w jednostkach inżynieryjnych Wojska Polskiego patrole rozminowania. Głogów w pierwszym okresie znajdował się w rejonie oddziaływania patrolu z Kostrzyna, który np. w 1959 r. ujawnił i zlikwidował na terenie powiatu 437 pocisków artyleryjskich, 128 moździerzowych, 28 p/panc i 63 miny przeciwczołgowe.
+
Po odwołaniu i skreśleniu Jana Przewoźnika z ewidencji czynnych instruktorów Hufca Głogów (12 IX 1958 r.) drużyna pod innym drużynowym działała jeszcze siłą rozpędu. Uczestniczyła w II Zlocie ZHP Chorągwi Zielonogórskiej (czerwiec 1960 r.). Jesienią 1960 r. większość z harcerzy i rozpierzchła się po szkołach średnich w Głogowie i poza nim. Drużynę więc rozwiązano.
-
 
+
-
Pierwszą grupę rozminowania wydzielono w 6. ppont 15 V 1969. Patrolami dowodzili kpt Władysław Żygadło i mjr Antoni Borowiec. Przy 6. pdm 1 XI 1994 utworzony został etatowy Patrol Rozminowania nr 24 w miejsce dotychczas działającego nieetatowego patrolu rozminowania – dowódcą został mł. chor. sztab. Bogdan Pisarski, zastępcą sierż. Jacek Hajduk. Od 1 I 1999 w związku z rozformowaniem 4. BSap w Gorzowie Wlkp. do Głogowa został przedyslokowany Patrol Rozminowania Nr 22. Jego dowódca: mł. chor. sztab. Tomasz Dziedzic został wyróżniony przez Ministra Obrony Narodowej wpisem do Księgi Honorowej za udział w usunięciu 51,5 tys. ładunków wybuchowych.
+
-
 
+
-
Patrole uczestniczyły w rozminowaniu dolnośląskich poradzieckich poligonów wojskowych, m.in. na bombowisku koło Przemkowa. Od 2004 r. w Brożku koło Zasiek wspólnie z naukowcami z WAT głogowscy saperzy rozminowali pozostałości po fabryce, którą w czasie II wojny św. armia niemiecka wykorzystywała do produkcji amunicji i prochu.
+
-
 
+
-
Jeszcze po r. 2000 corocznie Patrol nr 22 realizuje ponad 100 zgłoszeń, a patrol nr 24 od 2003 r. rocznie ponad 200. Podejmowane są w dalszym ciągu pokaźne ilości przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych. Rejon odpowiedzialności wojskowej głogowskich patroli obejmuje obecnie teren pięciu południowych powiatów woj. lubuskiego (Patrol nr 22) i 10 zachodnich powiatów woj. dolnośląskiego (Patrol nr 24).
+
<small>
<small>
-
'''Literatura:'''<br>
+
'''Źródła:'''<br>
-
Z. Barszczewski, ''Przywrócone życiu - Rozminowanie ziem Polski''. Warszawa 1998;<br>
+
Dokumentacja 1. Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Głogowie;<br>
-
B. Czerepok, ''Śląski Okręg Wojskowy w służbie społeczeństwa''. [w:] Polskie tradycje wojskowe Dolnego Śląska, Wrocław 1978;<br>
+
Kronika I LO w Głogowie, tom I, 1945-1965;<br>
-
''Historia Garnizonu Głogów'', praca zb., Głogów 1991;<br>
+
Wspomnienia: Michała A. Cimka, Pawła Jańczuka, Bogdana Laskowskiego, Jana H. Przewoźnika.<br>
-
F. Kaczmarski, S. Soroka, ''Wojska inżynieryjne LWP'', 1945-1979, Warszawa 1982;<br>
+
-
Kajetanowicz, ''Polskie wojska lądowe w latach 1945-1960, skład bojowy, struktury organizacyjne, uzbrojenie'', Toruń 2005;<br>
+
-
P. Mielniczuk, ''Działanie patroli rozminowania w rejonie odpowiedzialności ŚOW'', „Przegląd Wojsk Lądowych” 44(2002), z. 4, s. 90-92;<br>
+
-
L.S. Styś, ''Rozminowanie Dolnego Śląska w latach 1945-1948'' [w:] „Sobótka”, t. 20;<br>
+
-
''Wspomnienia osadników Ziemi Głogowskiej'', opr. W. Nawrocki, maszynopis;<br>
+
-
M. Szymanowski, ''Patrole rozminowania ŚOW'', „Przegląd Wojsk Lądowych” 39(1997), z. 4.
+
</small>
</small>
-
'''Wiesław Maciuszczak''' [EZG z. 68, 2008 - '''''Rozminowanie ziemi głogowskiej od 1945 roku''''']
+
'''Michał Andrzej Cimek''' [EZG z. 72, 2012 - '''''1 Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki (1957-1960)''''']

Wersja z dnia 18:16, 20 sty 2015

1 Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki (1957-1960) w Głogowie

Pierwsze drużyny harcerskie (chłopców i dziewcząt) w Głogowie powstały na fali „odwilży październikowej”. Po Łódzkim Zjeździe ZHP w grudniu 1956 r. pojawiły się w prasie i radio komunikaty, aby dawni instruktorzy ZHP zgłaszali się celem tworzenia nowych drużyn. W Głogowie m.in. zgłosił się Jan Horacjusz Przewoźnik. Krótko kierował referatem harcerskim i był członkiem Komendy Hufca (KH). Na własną prośbę jednak odszedł z funkcji i został mianowany drużynowym z zadaniem stworzenia nowej drużyny harcerskiej.

1 Drużynę Harcerzy umiejscowiono przy Liceum Ogólnokształcącym w Głogowie po rozmowie drużynowego z dyrektorem LO, Zbyszko Piwońskim. Harcerzami zostali uczniowie SP i LO. Rozkazem L.II z 06 IV 1957 r. zatwierdzono działalność drużyny przy LO w Głogowie i zatwierdzono jej przynależność do Chorągwi Zielonogórskiej.

Pierwsza zbiórka organizacyjna odbyła się 1 II 1957 r. Rozkazem z 02 III 1957 r. został zatwierdzony pierwszy skład. Drużynowym został Jan H. Przewoźnik, przybocznym Zbigniew Mielcarek, funkcyjnymi: Bolesław Otulak – sekretarzem, Paweł Jańczuk – skarbnikiem, Zbigniew Pośnik – kronikarzem, a Marian Kicuk – gospodarzem. Na zbiórce ustalono patrona drużyny - Tadeusza Kościuszkę, kolor drużyny na zielony. Każdy harcerz „Jedynki” nosił od tego czasu zieloną chustę z naszytą żółtą lilijką, a na naramiennikach miał zielone wsuwki z metalową jedynką. W drużynie było początkowo 24 druhów. Powołano pięć zastępów: „Sokoły” – zastępowy Kazimierz Kasprzyk, „Orły” – Waldemar Jaworski, „Włóczęgi” – Mieczysław Kucharski, „Lamparty” – Włodzimierz Lato i „Mohikanie” – Marek Dobrzański.

Pierwsze uroczyste ognisko odbyło się 3 V 1957 r. nad Odrą, gdzie odebrano przyrzeczenie harcerskie w wersji przedwojennej z końcowym – „Tak mi dopomóż Bóg”. Na pierwszy obóz drużyna pojechała do Sławy Śląskiej w sierpniu 1957 r. Kolejny nabór do drużyny odbył się w połowie września 1957 r. W międzyczasie były małe zmiany w funkcyjnych – na kronikarza powołano Kazimierza Kasprzyka, a na gospodarza Kazimierza Grodziskiego. Rozkazem KH 11/57 z dnia 01 X 1957 r. został zatwierdzony nowy skład drużyny – 54 druhów i zastępów – „Sokoły” – zastępowy Paweł Jańczuk, „Orły” – Waldemar Jaworski, „Włóczęgów” – Mieczysław Kucharczyk, „Apacze” – Bolesław Otulak, „Piraci” – Józef Krzyżak, „Korsarze” – Waldemar Karniej i „Indian” – Bogdan Laskowski. Bieg na stopień „Młodzika” odbył się 26 I 1958 r.

Drugi obóz drużyny został zaplanowany na lipiec 1958 r. w Karkonoszach, ale już bez Jana H. Przewoźnika. Na jego miejsce powołano ówczesnego pracownika PDK. Na zbiórce na znak protestu wystąpiło z ZHP sześciu druhów w tym funkcyjni (B. Laskowski, Jerzy Laskowski, K. Kasprzyk). Władze hufca obawiając się rozpadu, rozmawiały z rodzicami pozostałych harcerzy, aby ich dzieci pozostały w drużynie. Na obozie w Podgórzynie-Sobieszowie zajmował się harcerzami drużyny instruktor Józef Dmochowski. Część harcerzy na obozie uzyskała stopnie wywiadowcy i różne sprawności harcerskie.

Drużynowy Jan H. Przewoźnik (Harcerz Orli) do ZHP wstąpił w 5 D.H. w Katowicach. Po wojnie był instruktorem, drużynowym w 3. D.H. w Gdańsku. Aresztowany po rozwiązaniu ZHP i powierzeniu ZMP wychowywania młodzieży. W 1953 r. został wysiedlony z Gdańska jako element podejrzany i politycznie niepewny. Trafił do Głogowa. Był wspaniałym wychowawcą młodzieży i dobrze kierował drużyną, organizował ciekawe wycieczki, zbiórki. Miał opinię uczciwego i solidnego instruktora ZHP, przestrzegającego zasad prawa harcerskiego. Młodzież go uwielbiała i szanowała. Został odwołany z funkcji drużynowego 27 II 1958 r. Zaproponowanej roli współpracownika hufca nie przyjął. Wśród zarzutów, które wg ówczesnej władzy dyskwalifikowały go z pracy z młodzieżą, były m.in. takie, że: nie krzewi socjalistycznych wartości, odbiera przyrzeczenie wg przedwojennej roty i na obozie prowadził czwórkami drużynę do kościoła.

Po odwołaniu i skreśleniu Jana Przewoźnika z ewidencji czynnych instruktorów Hufca Głogów (12 IX 1958 r.) drużyna pod innym drużynowym działała jeszcze siłą rozpędu. Uczestniczyła w II Zlocie ZHP Chorągwi Zielonogórskiej (czerwiec 1960 r.). Jesienią 1960 r. większość z harcerzy i rozpierzchła się po szkołach średnich w Głogowie i poza nim. Drużynę więc rozwiązano.

Źródła:
Dokumentacja 1. Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Głogowie;
Kronika I LO w Głogowie, tom I, 1945-1965;
Wspomnienia: Michała A. Cimka, Pawła Jańczuka, Bogdana Laskowskiego, Jana H. Przewoźnika.

Michał Andrzej Cimek [EZG z. 72, 2012 - 1 Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki (1957-1960)]