Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Gmina Sława
Sława jest gminą miejsko-wiejską położoną w południowo wschodniej części województwa lubuskiego, jej terytorium zajmuje zachodnią część powiatu wschowskiego. Powierzchnia gminy to 326,78 km², co stanowi 2,34% terytorium województwa i 52,35% powiatu.
I. Administracja i władze samorządowe
1. Historia obszaru administracyjnego gminy od 1945 r.
Gmina Sława utworzona została w 1946 r. (powołanie wójta - Józefa Walendziaka nastąpiło w kwietniu 1946 r.) i funkcjonowała do 1954 r. Ponowne utworzenie gminy nastąpiło 1.01.1973 r. Gmina w latach 1945-1950 należała do woj. wrocławskiego (pow. głogowski), w latach 1950–1975 do woj. zielonogórskiego (pow. wschowski), w latach 1975-1998 do woj. zielonogórskiego. W latach 1990–1998 gminę przyporządkowano do Urzędu Rejonowego w Nowej Soli). Od 1999 r. należała do pow. nowosolskiego, a od 2002 r. ponownie do pow. wschowskiego (w obydwu przypadkach w ramach woj. lubuskiego).
2. Władze samorządowe od 1990 r.
W pierwszych samorządowych wyborach w dniu 27.05.1990 r. powołano Radę Gminy, która wyłoniła na przewodniczącego Jana Baczmańskiego, stanowisko burmistrza objął Ryszard Gryca. Po kolejnych wyborach w 1994 r. przewodniczącym Rady został Aleksander Polański, burmistrz utrzymał swoje stanowisko. Od wyborów w 1998 r. burmistrzem jest Cezary Sadrakuła. Przewodniczący Rady: 1998-2002 - Krystyna Bielawna, 2002-2014 - Aleksander Polański, od 2014 r. - Sławomir Mazur.
II. Charakterystyka gminy
1. Geografia i przyroda
Teren gminy znajduje się w mezoregionie Pojezierze Sławskie (część makroregionu Pojezierze Leszczyńskie). Jedynie południowe i południowo-zachodnie skrawki gminy wchodzą w skład Pradoliny Głogowskiej (makroregionu Obniżenie Milicko-Głogowskie). Geneza krajobrazu związana jest z lądolodem skandynawskim, występują tu formy akumulacji lodowcowej w postaci wzgórz morenowych, oraz obniżenia dolinne, w których dnach usytuowane są obecnie jeziora rynnowe. Najwyższym wzniesieniem jest, znajdująca się na południe od Starego Strącza, Stara Winna Góra (131 m n.p.m.). Największym akwenem wodnym jest Jezioro Sławskie (8,28 km²), do którego wpadają rzeki i strumienie z terenu gminy (Czernica, Cienica, Radzyńska Struga, Jeziorna i Dębogóra). Jezioro Sławskie jest też początkiem nurtu Obrzycy, zaczynającej swój bieg w zachodniej części akwenu w pobliżu Lubiatowa. Sława jest gminą rolniczo-leśną – największą powierzchnię zajmują tu użytki rolne, które stanowią 41% terytorium, w ramach tej części 81% stanowią grunty orne, łąki – 15,2%, pastwiska – 3,4%, a sady – 0,2%. Tereny leśne zajmują 50,1% powierzchni gminy (z głównym kompleksem Bory Tarnowskie). W ramach ochrony przyrody i krajobrazu wyróżnić należy obszar chronionego krajobrazu – „Pojezierze Sławsko-Przemęckie”. Znajdują się też tu użytki ekologiczne – „Łąka Kochana” o powierzchnia 0,88 ha oraz „Myszkowskie Bagno” o powierzchni 5,05 ha. Na terenie gminy Sława znajduje się 17 pomników przyrody, są to głównie pojedyncze drzewa, głazy narzutowe oraz skupiska drzew.
2. Demografia
Ludność gminy wynosiła 31.12.2014 r. 12 941 mieszk., gęstość zaludnienia w 2013 r. - 39 osób na km². W skład gminy wchodzą (cyfry = ilość mieszkańców, stan: 31.12.2014): miasto Sława - 4458 mieszkańców oraz 21 wsi sołeckich: Bagno – 202 (i osada Polanica – 3), Ciosaniec – 678, Droniki – 177, Gola – 258, Krążkowo – 482 (i przysiółek Dębczyn - 31), Krzepielów – 725 (i przysiółki: Ciepielówek – 4, Przydroże – 26), Krzydłowiczki – 121, Kuźnica Głogowska – 150 (i przysiółki: Zwierzyniec – 3, Głuchów – 40, Myszyniec – 32, Tarnówek – 64), Lipinki – 650 (i przys. Kamienna – 14), Lubiatów – 77 (i przysiółki: Krępina – 22, Dębowo – 27), Lubogoszcz 290 (i przys. Dąb – 4), Łupice – 812, Nowe Strącze – 107, Przybyszów – 396 (i przys. Cegłówko – 29), Radzyń – 491, Spokojna – 165, Stare Strącze – 1308 (i przys. Jutrzenka – 25), Śmieszkowo – 483, Szreniawa – 171, Tarnów Jezierny – 151, Wróblów – 267.
3. Gospodarka
Gospodarka gminy związana jest z rolnictwem i leśnictwem. Według danych z Narodowego Spisu Rolnego z 2010 r., na terenie gminy funkcjonowało 599 gospodarstw rolnych. W sektorze pozarolniczym najwięcej podmiotów gospodarczych związanych jest z usługami (69%) oraz przemysłem i budownictwem (21,5%). Wśród zakładów produkcyjnych przeważają firmy związane z produkcją i przetwórstwem artykułów spożywczych (dominująca jest tu rola przetwórstwa mięsnego oraz produkcji pieczarek). Spora cześć usług związana jest z wypoczynkiem i turystyką (baza noclegowa, wyżywienie). Zdecydowana większość podmiotów - 94,7%, to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników. Małe przedsiębiorstwa stanowią 4,3%, średnie 0,8%, a duże 0,2%.
4. Infrastruktura techniczna
Gmina zwodociągowana jest w 85%. Z sieci wodociągowej korzysta ok. 10 700 mieszkańców. Długość sieci wodociągowej: 112,6 km, w tym na obszarze miejskim – 27,1 km, na obszarze wiejskim – 85,5 km (łącznie 2218 szt. przyłączy). Sieć kanalizacyjna posiada łączną długość 42,4 km, w tym na terenie miejskim 38,4 km, na obszarach wiejskich – 4 km. Liczba wszystkich przyłączy kanalizacyjnych to 807 szt. Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się za pomocą Głównego Punktu Zasilania (GPZ) 110/20/15 KV, zlokalizowanego w Sławie. Stacja połączona jest liniami 110 KV z GSZ 220/110 KV „Żukowice” oraz GPZ 110/15 KV „Wolsztyn”. W gaz sieciowy zaopatrywanych jest ok. 4,5% mieszkańców gmin (569 osób, w tym – 429 z terenu miasta Sława, a 140 osób z terenów wiejskich. Długość sieci gazowej wynosi 2,8 km, a czynnych przyłączy jest 190 szt. Infrastruktura komunikacyjna. Przez gminę przebiegają fragmenty pięciu dróg wojewódzkich o łącznej długości 59,95 km: nr 278 (Sulechów – Wschowa), 18,97 km; nr 316 (Sławocin – Kaszczor), 12,36 km; nr 318 (Sława – Lubięcin), 9,80 km; nr 319 (Stare Strącze – Głogów) 9,69 km, nr 325 (Tarnów Jezierny – Borowiec) 9,13 km. Długość dróg powiatowych wynosi 64 km, natomiast gminnych – 149 km.
5. Infrastruktura społeczna
Oświata. W gminie Sława funkcjonują trzy przedszkola, w tym jedno podlega samorządowi gminnemu. Oddziały przedszkolne funkcjonują również przy szkołach podstawowych w Sławie, Ciosańcu Krzepielowie, Lipinkach, Łupicach, Starym Strączu i Śmieszkowie. Działają cztery szkoły podstawowe w: Ciosańcu (z filią w Łupicach), Sławie (z filiami w Śmieszkowie i Lipinkach), Krzepielowie i Starym Strączu. Istnieją dwa gimnazja: w Ciosańcu i Sławie. W 2012 r. do szkół podstawowych uczęszczało 869 uczniów, do gimnazjów – 413. Służba zdrowia. Opiekę zdrowotną mieszkańcom gminy Sława zapewnia sprywatyzowana służba zdrowia, składająca się z dwóch zespołów lekarzy rodzinnych. Na terenie miasta zlokalizowana jest Podstacja Pomocy Doraźnej. Zasięg działania tej placówki obejmuje teren całej gminy. Organizacje społeczne. Stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym: Towarzystwo Przyjaciół Sławy; Sławskie Stowarzyszenie „Klub Abstynentów”; Stowarzyszenie Odnowy Wsi oraz Zachowanie i Ochrona Dziedzictwa Kulturowego w Krzepielowie; Stowarzyszenie „Igiełka” w Radzyniu; Stowarzyszenie „Jodełka” w Radzyniu; Stowarzyszenie „Zacisze” w Sławie; Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla „Słoneczna Polana” w Kuźnicy Głogowskiej; Stowarzyszenie „Szwadron Nadgoplański”; Sławskie Stowarzyszenie Sołtysów; Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Wykluczonych i Zagrożonych Wykluczeniem Społecznym „Stokrotka”; Stowarzyszenie „Witosława”; Stowarzyszenie Aktywnych Kobiet; Stowarzyszenie Akademia Dorosłego Człowieka w Sławie; Stowarzyszenie Uśmiech Dziecka w Sławie; Ratownictwo Wodne Sława. Organizacje pożytku publicznego: Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe; Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego. Inne organizacje pozarządowe: Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów; Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych; Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP; Związek Sybiraków.
6. Kultura
Sferą kultury oraz rekreacyjno-sportową zajmuje się Sławskie Centrum Kultury i Wypoczynku. W jego ramach działają cztery domy kultury w: Sławie, Ciosańcu, Krzepielowie i Śmieszkowie. SCKiW jest organizatorem i współorganizatorem wielu imprez kulturalnych dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Ważniejszymi imprezami, które odbywają się w Sławie, są: Międzynarodowy Zlot Campingu i Caravaningu w Sławie, Sławski Festiwal Triatlonu, koncerty letnie, Dni Sławy, Sławska Noc Reggae, Wybory Miss Sławskiej Plaży i wiele innych. W SCKiW działają sekcje zainteresowań: plastyczne (Sława, Ciosaniec, Śmieszkowo), muzyczne (Sława, Ciosaniec), teatralne (Ciosaniec), świetlicowe (Ciosaniec, Śmieszkowo, Krzepielów, Sława), dziennikarska (Ciosaniec), taneczna (Sława, Ciosaniec, Śmieszkowo, Krzepielów). Ponadto w gminie istnieją liczne zespoły taneczne: „Psotki” i „Tutu” w Sławie, „Basta” i „Śmieszki” w Śmieszkowie, „Motylki”, „Dzwoneczki”, „No-Limit” i „Yumpy” w Ciosańcu oraz Zespół Pieśni i Tańca „Krzepielów” w Krzepielowie, Na terenie gminy funkcjonuje Biblioteka, która posiada 4 filie biblioteczne we wsiach: Krzepielów, Lipinki, Stare Strącze, Ciosaniec oraz punkt biblioteczny we wsi Śmieszkowo.
7. Sport
Gminny zasób ogólnodostępnej dla mieszkańców infrastruktury sportowej składa się z licznych placów sportowych. Wiejskie boiska do gry w piłkę nożną zlokalizowane są w miejscowościach: Łupice, Ciosaniec, Krzepielów, Stare Strącze oraz w Sławie. Ponadto w gminie znajduje się: wielofunkcyjna hala widowiskowo-sportowa, która posiada widownię na 110 miejsc siedzących; Stadion Miejski w Sławie; kompleks sportowo-rekreacyjny „Orlik” z oświetleniem; boisko wielofunkcyjne przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych do gry w piłkę ręczną, koszykówkę i siatkówkę; sale gimnastyczne przy Gimnazjum w Sławie oraz Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych; kort tenisowy przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Sławie. Na terenie gminy działają liczne zespoły sportowe dla dorosłych i młodzieży (7 klubów, 6 uczniowskich klubów sportowych
8. Turystyka
Gmina, położona na terenie Pojezierza Sławskiego, jest od dziesięciolecia znana z letniego wypoczynku nad wodą i stanowi znaczący ośrodek turystyki pobytowej w skali woj. lubuskiego. Posiada szeroką i różnorodną ofertę noclegową oraz rozwiniętą infrastrukturę turystyczną. Turyści mogą m.in. skorzystać z oferty wypożyczalni sprzętu wodnego, amatorskiego połowu ryb, szkoleń żeglarskich itp. Wyznaczono również kilka szlaków dla turystyki wodnej: Lubuski Szlak Wodny Sława – Santok, kajakowy Jezioro Sławskie – Południowy Kanał Obry i grupa jezior Przemęcko-Wieleńskich, kajakowy Sława - Jezioro Rudno i dalej Obrzycą do Odry. Istnieją szlaki turystyki pieszej: szlak zielony Sława – Konotop, szlak żółty Sława – Świętno, ścieżka przyrodniczo-leśna „Wzgórza Pszczółkowskie”. Rozwijane są też szlaki turystyki rowerowej i konnej.
9. Krajobraz kulturowy
Zabytki architektury i budownictwa występują na obszarze całej gminy. Są to: kościoły, plebanie, kapliczki przydrożne, cmentarze, budynki mieszkalne i gospodarcze, wiejskie aleje i parki dworskie. Stanowią one elementy zachowanych pierwotnych układów urbanistycznych. Rejestr WKZ z terenu gminy i miasta Sława obejmuje 52 pozycje; 784 obiekty objęte są gminną ewidencją zabytków. Sława posiada dobrze zachowany zespół staromiejski. Najcenniejsze zabytki miasta to: kościół parafialny (XVII w.), kościół pomocniczy (XIX w.), zespół pałacowy (XVIII w.). Na terenach wiejskich są to: pałacyk myśliwski w Tarnowie Jeziernym, kościół pw. św. Marcina Biskupa w Krzepielowie i pałac w Przybyszowie. W gminie zarejestrowano 222 stanowiska archeologiczne, wśród nich m. in. z epoki paleolitu (Sława), mezolitu (Lubiatów), neolitu (Lipinki, Wróblów) oraz kultury łużyckiej (Lubogoszcz).
10. Kwestie wyznaniowe
Zdecydowana większość mieszkańców gminy Sława związana jest z Kościołem Rzymskokatolickim. Działa tu gęsta sieć parafii podległych Dekanatowi Sława w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Parafie: Sława (z kościołami filialnymi w Lipinkach, Przybyszowie i kaplicami w Tarnowie Jeziernym i Goli), Ciosaniec, Krzepielów (z kościołem filialnym w Krążkowie), Stare Strącze (z kaplicą w Krzydłowiczkach), Śmieszkowo (z kościołami filialnymi w Łupicach i Potrzebowie). Wśród pozostałych wyznań ilościowo znaczący jest Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy, który posiada swoje miejsce spotkań (Sala Królestwa) w Sławie. Wyznawcy prawosławni uczęszczają do cerkwi Archanioła Michała w Lipinach.
11. Przynależność do organizacji, miasta partnerskie
Gmina Sława należy do Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr oraz Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior. Miastami partnerskimi są Luckau (Republika Federalna Niemiec) i Esneux (Belgia).
12. Herb gminy Sława
Herb miasta Sława jest tożsamy z herbem gminy. Przedstawia on w czerwonej tarczy herbowej srebrny zamek o otwartej bramie i blankowanych murach, z dwiema wieżami o trzech otworach okiennych każda. Między wieżami srebrna lilia heraldyczna, pod nią złoty róg barani. Godło pochodzi z herbu rodowego rodziny Rechenbergów, którzy nabyli Sławę w 1468 r.
Paweł Łachowski [EZG 75, 2015 – Gmina Sława]
