Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Podkategoria: Urbanistyka i architektura
Wieże ciśnień w Głogowie
Wraz z rozwijającym się węzłem kolejowym w Głogowie, na początku XX w. nastąpiła potrzeba budowy wieży ciśnień. Powstała wówczas wieża służyła do zaopatrywania w wodę parowozów oraz osiedla mieszkaniowego kolejarzy. Wodę do niej czerpano z pobliskiej Odry, poprzez przepompownię, zlokalizowaną na terenie stacji kolejowej. Po II wojnie św., wraz z rozbudową miasta oraz infrastruktury kolejowej, powstała druga wieża ciśnień. Po wyparciu parowozów przez lokomotywy elektryczne i spalinowe oraz włączeniu budynków do miejskiej sieci wodnej, oba te obiekty, obecnie nieeksploatowane, popadają w ruinę.
Pierwsza wieża znajduje się na ul. Towarowej, przy bocznicy kolejowej, ok. 0.5 km na zachód od dworca kolejowego i powstała w 1909 r. Wybudowana została według zasady niemieckiego profesora inżynierii wodnej Otto Intze. Posiada zbiornik metalowy, nitowany typu Barkhausena, o pojemności około 300 m3. Główny trzon kolumny, w kształcie stożka ściętego, jest wykonany z cegły. Dziś już prawie niewidoczne w elewacji są wstawki z ciemniejszej, zielonej cegły glazurowanej. Do odprowadzenia wód opadowych przystosowana jest część przyziemna, poszerzona w tym celu z odpowiednim spadkiem. Od strony północnej umieszczono wejście, wystające z lica ściany, zwieńczone dwuspadowym daszkiem. W połowie wysokości trzonu wieży są cztery pojedyncze okna, rozmieszczone symetrycznie w każdą stronę świata. Pod gzymsem wieńczącym trzon wieży znajdują się kolejne cztery, tym razem małe, łukowato zwieńczone okienka. Na trzonie wieży widnieje potężna, żelbetowa konstrukcja w formie walca z sześcioma prostokątnymi oknami. Osadzona jest na odwróconym wklęśniętym stożku, również żelbetowym i przykryta stożkowym dachem, znacznie wystającym poza lico walca. W najgorszym stanie jest zachodnia część podstawy walca. Spora powierzchnia z tej strony przyziemia jest wyburzona, co stwarza zagrożenie dla dalszego bytu całej konstrukcji, mającej wysokość ponad 16 m. Mocno zniszczona jest klatka schodową wewnątrz konstrukcji, biegnąca po obwodzie ścian. Właściciel działki, na której znajduje się wieża – PKP S.A. – podjął w 2015 r. decyzję o wyburzeniu wieży. Wobec negatywnego stanowiska Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków proces ten został wstrzymany. Wieże ciśnień, podobne do tej, są jeszcze m.in. w Kościanie, Górze, Gryfowie Śląskim i Wolsztynie.
Drugą wieżę ciśnień zbudowano w 1958 r. i zlokalizowano na rozwidleniu torów w kierunku Nowej Soli i Żagania, na wysokości ul. Krochmalnej. Powstała według powojennego projektu, posiada trzon w konstrukcji szkieletowej, żelbetowej, opartej na 8 żelbetowych słupach, wypełnionej otynkowaną cegłą dziurawką. Konstrukcja głowicy wieży o podobnej budowie. Dach w formie prostopadłościanu foremnego na podstawie ośmioboku. Wokół dachu biegnie prosta stalowa balustrada. Wieża posiada zbiornik żelbetowy, cylindryczny o płaskim dnie, o pojemności 400 m3. Cztery prostokątne otwory okienne na elewacji od strony zachodniej są na wszystkich poziomach konstrukcji. Posiada wysokość ok. 20 metrów. Wejście do obiektu umieszczono od strony wschodniej, prowadzą do niego betonowe schody. Po stronie północnej widnieje zewnętrzna, stalowa drabina zakotwiona w elewacji prowadząca do wodowskazu. Wewnątrz konstrukcji znajduje się klatka schodowa, biegnąca po obwodzie ścian. Wieże ciśnień, podobne do tej, znajdują się, m.in. w Lesznie i we Wrocławiu.
Obie głogowskie wieże mieszczą się w standardach tego typu budownictwa dla okresów, w których powstały. Mimo postępującej degradacji obydwu konstrukcji, w dalszym ciągu pozostają nieodłącznym składnikiem krajobrazu infrastruktury kolejowej w Głogowie.
Literatura: Gminna Ewidencja Zabytków Urzędu Miejskiego w Głogowie;
P. Brzeziński, Kolejowe wieże ciśnień wczoraj, dziś i jutro [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R. 108, z. 4-A/2 (2011),
D. Czaja, Czy głogowskie wieże ciśnień znikną? [w:] Dwutygodnik „Głogowiak Extra” nr 53/2015 z dn. 26.06.2015;
M. Jerczyński, Kolejowe stacje wodne (1) Wieże ciśnień [w:] Miesięcznik „Świat Kolei” nr 10/2002.
Netografia: www.wiezecisnien.eu (dostęp na dz. 27.07.2018).
Dariusz Andrzej Czaja [EZG 78, 2018 – Wieże ciśnień w Głogowie]
