Logo Towarzystwa

Towarzystwo Ziemi Głogowskiej

 

Fort Stern
[powrót do strony Głównej]                 [powrót do XVII - XIX wiek]                      [powrót do zachowane ... ]

 

panorama fortu od strony PKS - u (półokrągły plac broni wraz z kazamatą mieszka

Fort Gwiaździsty (Stern Fort) - pierwotnie Szaniec Gwiaździsty (Stern Schanze), nazwany tak ze względu na swój wygląd (ramiona jego skierowane były we wszy- stkich kierunkach tworząc charakterystyczny kształt gwiazdy). Zbudowany zo- stał w okresie wojen ślą- skich, gdy po zdobyciu miasta przez wojska pruskie (9. III. l74l) z inicjatywy Fryderyka II rozpoczęto modernizację twierdzy. Posiadała ona wówczas system bastionowy, który w wielu twierdzach nie sprawdził się. Plan przebudowy twierdzy zaprojektował Gerhard Cornelius Walrave. Był on zwolennikiem budowy fortów, szańców na przedpolach twierdzy. Odpowiednie miejsce pod budowę takiego szańca znaleziono na wschód od umocnień twierdzy w pobliżu Odry (obecna baza PKS-u). W miejscu tym znajdował się magazyn prowiantu otoczony wałem ziemnym. W l747 roku rozpoczęto budowę szańca trwającą dwa lata. Dawny magazyn zastąpiono kazamatą na ok. 200 żołnierzy. Z miastem łączyła go ukryta droga wzmocniona blokhauzami, prowadząca do Bramy Wrocławskiej. W szańcu, podobnie jak w twierdzy wybudowano tunele kontrminowe - element bardzo charakterystyczny w twórczości Walravego.
W latach 70 i 80 - tych XVIII wieku, w celu polepszenia warunków obronnych szańca, wybudowano w jego pobliżu most zwodzony oraz szereg tam, śluz i wałów przeciwpowodziowych, służących do zalewania przedpola. Przez następne lata nie unowocześniano szańca. Podobnie rzecz miała się po zdobyciu twierdzy przez Francuzów w l806 roku, którzy ograniczyli się tylko do drobnych napraw i remontów.
Około roku l830 nastąpiła przebudowa szańca, który odtąd nazywano fortem. Wybudowano w nim półokrągły plac z okalającymi go magazynami i koszarami. W takim stanie fort dotrwał aż do czasów likwidacji twierdzy w l905 roku.
Po raz ostatni fort wykorzystany został zgodnie ze swoim przeznaczeniem przez wojska niemieckie podczas walk o miasto w l945 roku, kiedy to uczyniono go silnym punktem oporu. Obecnie na terenie Fortu Gwiaździstego znajduje się baza PKS, a ocalałe budowle fortyfikacyjne wykorzystane są jako magazyny. Dostępny do zwiedzania jest fragment fosy okalającej niegdyś fort, a w niej kaponiera, poterny (tunele podziemne) prowadzące do wnętrza fortu, schrony pogotowia.
Rafael Rokaszewicz
Literatura: S. Barski, Szańce i forty Głogowa. W: Fortyfikacje na Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra l995; J. Chutkowski, Dzieje Głogowa, Legnica l99l; J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau l9l3.

 1787 r.

1806 r.

1856 r.

kazamata schron pogotowia fosa kaponiera plac broni
wnętrze kaponiery wnętrze kaponiery poterna z kaponiery wejście do zasypanej poterny płyta nagrobna francuskiego gubernatora baron Rheinwalda z 1810