Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Bolesław I Wysoki
Książę śląski w latach 1163-1201; protoplasta dolnośląskiej gałęzi Piastów.
Bolesław był najstarszym z synów księcia Władysława II Wygnańca i jego żony Agnieszki, z rodu Babenbergów, córki margrabiego austriackiego, Leopolda III. Urodził się w 1127 roku. Imię otrzymał po dziadku, Bolesławie III Krzywoustym. Od wczesnej młodości wprawiał się u boku rodziców do roli władcy. Brał udział w wyprawach wojennych, samodzielnie wypełniał na Rusi misje dyplomatyczne. Po przegranym konflikcie ojca z braćmi juniorami, od 1146 r. przebywał z rodzicami na wygnaniu. Prowadził barwne życie w rycerskim otoczeniu króla niemieckiego Konrada III. Wziął udział w drugiej wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej w roku 1147. Po śmierci Konrada III wstąpił na służbę do jego następcy, cesarza Fryderyka I Barbarossy. Dwukrotnie wyprawiał się u jego boku do Włoch, gdzie podczas oblężenia Mediolanu w 1162 r. okrył się sławą rycerską, pokonując w pojedynku sławnego z wysokiego wzrostu rycerza włoskiego.
Po śmierci ojca w 1163 r. powrócił z wygnania. Stryjowie, pod naciskiem cesarza, zgodzili się oddać Bolesławowi i jego braciom ojcowskie dziedzictwo - Śląsk. Bolesław Kędzierzawy, jako senior, zatrzymał jednak załogi wojskowe w głównych grodach m.in. Wrocławiu, Głogowie i Legnicy). Bolesław i jego młodszy brat Mieszko Plątonogi współrządzili na Śląsku. W 1166 r. odzyskali też władzę w głównych ośrodkach. Stopniowo Mieszko odsunięty został jednak od rządów. Również pierworodny syn Bolesława Jarosław, na skutek knowań macochy odsuwany był od należnego mu prawa dziedziczenia. Obydwaj sprzymierzyli się i w 1172 r., z poparciem Bolesława Kędzierzawego i Mieszka III Starego, wystąpili zbrojnie przeciw bratu, zmuszając go do opuszczenia kraju. Udał się on do Niemiec, gdzie zwrócił się o pomoc do cesarza. Po interwencji Fryderyka Barbarossy powrócił na Śląsk i objął władzę we Wrocławiu, Legnicy i Głogowie. Został jednak zmuszony do wydzielenia Mieszkowi Plątonogiemu dzielnicy w Raciborzu, a najstarszemu synowi Jarosławowi dzielnicy opolskiej. Odtąd musiał płacić cesarzowi coroczny trybut ze swej dzielnicy.
W 1177 r. Bolesław przyłączył się do buntu przeciw Mieszkowi Staremu. Wykorzystując sytuację chciał odebrać bratu utraconą dzielnicę. Został pobity i powtórnie musiał uciekać ze Śląska. Godząc się z pominięciem swych pretensji do Krakowa, zdał się na łaskę wybranego przez możnych małopolskich księcia Kazimierza Sprawiedliwego. W wyniku rokowań Kazimierza z Mieszkiem Plątonogim Bolesław powrócił do Wrocławia i Legnicy. Nie odzyskał całej swej dzielnicy. Na rzecz brata Konrada Laskonogiego, żądającego udziału w ojcowskiej spuściźnie, utracił Głogów i prawdopodobnie Lubusz. Po bezpotomnej śmierci Konrada (między 1180 a 1190 r.), wcielił ziemię głogowską do swego księstwa i wyznaczył w Głogowie swego kasztelana. Po śmierci Jarosława (2001) opanował dzielnicę opolską. Zmarł 8 XII 1201 pozostawiając cały Śląsk, poza dzielnicą raciborską, Henrykowi Brodatemu (księstwo opolskie odpadło już w 2002 r.). Został pochowany w ufundowanym przez siebie klasztorze w Lubiążu.
Bolesław był dwukrotnie żonaty. Ze związku ze Zwinisławą, córką wielkiego księcia kijowskiego, miał dwójkę dzieci - Jarosława i Olgę. Z drugiego małżeństwa z hrabianką saską Krystyną miał sześcioro dzieci. Zmarły one w dzieciństwie bądź w młodości. Wyjątkiem byli Adelajda Zbysława, późniejsza żona czeskiego Dypolda II, oraz Henryk I Brodaty, następca Bolesława i najwybitniejszy książę śląski.
Źródła:
Jan Długosz, Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Księga piąta i szósta, 1140–1240, Warszawa 1973;
Kronika Polska Marcina Bielskiego wyd. K. J. Turowskiego, t. I-III, Sanok 1856, tom I (księga I, II, III), Sanok 1856.
Opracowania:
O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895;
Z. Boras, Książęta piastowscy Śląska, Katowice 1974;
M. Czapliński, E. Kaszuba, G. Wąs, R. Żerelik, Historia Śląska, Wrocław 2002;
R. Grodecki, S. Czachorowski, J. Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, t. 1–2, Kraków 1995;
K. Jasiński, Rodowód Piastów Śląskich, t. 1–3, Wrocław 1973;
Kultura Polski średniowiecznej X-XIII w., pod red. J. Dowiata, Warszawa 1985;
T. Sadowski, Poczet książąt Wrocławia, Wrocław 1999;
B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997;
B. Zientara, Henryk I Brodaty [w:] Poczet królów i książąt polskich, pod red. A. Garlickiego, Warszawa 1984.
Piotr Weryszko [EZG z. 68, 2008 - Bolesław I Wysoki]
| Pieczęć Bolesława Wysokiego z około 1175 r. Płyta nagrobna Bolesława I Wysokiego w klasztorze cystersów w Lubiążu |
