Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Brzeg Głogowski – kościół pw. Bożego Ciała
Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1315 r. Parafia należała do archiprezbiteratu głogowskiego. Obecny kościół jest budowlą orientowaną, jednonawową z rozbudowaną częścią prezbiterialną i wieżą od zachodu. Najstarszymi elementami są zachowane w całości romańskie mury nawy. Część wschodnia pierwotnego romańskiego założenia składała się z prezbiterium ze sklepieniem żagielkowym (częściowo zachowanego wraz ze sklepieniem) i wyodrębnionej półkolistej absydy (znanej we fragmentach z badań archeologicznych)*. Ściany nawy zdobił arkadowy fryz**. Kościół wzniesiono z cegły w wątku dwuwozówkowym (wedyjskim). Wieżę dobudowano w 1. połowie XIV w. Około 1680 r. rozbudowano prezbiterium dodając dwie kaplice północną i południową, które utworzyły jakby transept, a od wschodu prostokątną apsydę. Całość przesklepiono. Kaplice oraz prostokątna absyda posiadają obecnie sklepienia krzyżowe bezżebrowe, natomiast nawa - strop . Ostatnim etapem rozbudowy kościoła było dobudowanie w XVIII w. zakrystii. Wystrój wnętrza świątyni pochodzi głównie z okresu renesansu, baroku i czasów późniejszych. Około 1680 r. ówczesny starosta Johann Bernhard hrabia von Herberstein ufundował widoczną do dzisiaj dekorację stiukową obu kaplic, prezbiterium i łuku tęczowego. Skromniejsze sztukaterie widać też na łuku organowym oraz wewnętrznej stronie łuku oddzielającego nawę od przedsionka wieży. Po stronie północnej znajduje się drewniana ambona wykonana w stylu renesansowym. W centralnej części ołtarza głównego obraz w renesansowych ramach przedstawia Ostatnią Wieczerzę. Kaplicę północną zajmuje ołtarz poświęcony NMP oraz chrzcielnica. Na wprost ołtarza głównego ze sklepienia prezbiterium zwisa srebrna lampa ufundowana przez rodzinę von Canon w 1720 roku. Najwspanialszym elementem wystroju kościoła jest umieszczony w południowej kaplicy ołtarz – epitafium starosty głogowskiego Georga Rudolpha von Zedlitz, zmarłego w 1619 r., i jego żony Barbary Zedlitz z d. Wiedebach. Poza tym w kaplicy znajdują się jeszcze dwie kamienne płyty z inskrypcjami z początku XVII w. Na uwagę zasługują również umieszczone w przedsionku świątyni renesansowe nagrobki Wolfa von Glaubitz i jego żony Marii wykonane w 2. połowie XVI w. oraz wmurowane na ścianie zewnętrznej kościoła, po stronie południowej, epitafia. Jedno z nich poświęcone jest pastorowi tutejszej gminy ewangelickiej, synowi Joachima Spechta (pierwszego pastora ewangelickiego w Głogowie). Przed głównym wejściem stoi na wysokiej kolumnie kamienna figura Matki Boskiej, ufundowana w 1691 r. (zniszczona). Świątynia wraz z przylegającym do niej terenem dawnego cmentarza otoczona jest murem. Do 1945 r. kościół w Brzegu (Brieg) należał do archiprezbiteratu Głogów. Od 1947 r. jest siedzibą parafii w dekanacie Głogów-Zachód (obecnie: Głogów – NMP Królowej Polski). Do parafii należą miejscowości: Brzeg Głogowski, Czerna, Dobrzejowice, Góra Świętej Anny, Kromolin, Kropiwnik, Wróblin Głogowski***.
- [*] W 1969 r. przeprowadzone zostały przez Cz. Lasotę i H. Golasz, pod kier. T Kozarzewskiego, badania kościoła. Na ich podstawie H. Kozaczewska-Golasz (zob. Literatura) oraz T. Kozaczewski w: Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości A - G), Wrocław 1995, datują budowlę romańską na 1. ćwierć XIII w., co uzasadniają: typ układu przestrzennego (zbliżony do kościoła w Iławie k. Szprotawy), bezżebrowe sklepienia w prezbiterium i fryz arkadkowy w nawie. Red.
- [**] Podczas prowadzenia prac remontowych w 2005 r. romański podokapowy fryz arkadkowy, znajdujący się na zewnętrznej stronie południowej ściany nawy, został odsłonięty (do tej pory był on ukryty pod warstwą tynku). Red.
- [***] Od końca lat 90. XX w., po wysiedleniu mieszkańców, wieś nie istnieje. Tamtejszy kościół niszczeje. Red.
Literatura:
H. Kozaczewska-Golasz, G. Przybyłowicz-Staffa, Kościoły romańskie w Iławie, Brzegu Głogowskim, Świętej Katarzynie i Sokolniku, Wrocław 1972;
H. Hoffmann, Die katholischen Kirchen des Landkreises Glogau, Breslau 1937;
Schematyzm diecezji gorzowskiej, Gorzów Wlkp. 1988.
Jerzy Dymytryszyn [EZG z. 1, 1993 - Brzeg Głogowski – kościół pw. Bożego Ciała], Red. 2009
