Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Czarnkowski Jan Paweł
Dominikański teolog – polemista z XVII wieku.
Jan P. Czarnkowski pochodził z Czarnkowa, data jego urodzin nie jest znana. Do zakonu wstąpił w Poznaniu. W latach 1618-1619 odbywał kurs formalny teologii w Krakowskim Studium Generalnym. Przed 1625 r. zdał egzamin lektorski. Trzy lata później uzyskał bakalaureat, a w 1633 r. doktorat.
Jako przeor klasztoru św. Piotra i Pawła w Głogowie (1625-1627) zaangażował się w polemikę z teologami protestanckimi z Wittenbergi. W tym czasie znana była w Niemczech i na Śląsku książka, wydana przez profesorów Akademii Wittenberskiej, Fidelis admonitio (1625) atakująca wiarę katolicką. Pod jej wpływem Czarnkowski napisał Annus Iubilei, quem Sancta mater Ecclesia Romana (1625). W rozprawie odpowiadał na jeden z zarzutów: bronił nauki o odpustach. Pisząc piękną łaciną przytacza definicję odpustu, wyjaśnia prawdę o duchowym skarbcu Kościoła. Powołuje się na sobór trydencki, pismo święte, ojców kościoła; podaje także argumenty rozumowe.
Kiedy otrzymał replikę od Baltazara Meisnera w pracy Prima fidelis admonitionis victoria (1626) zareagował opublikowaniem Nulla fidelis admonitionis victoria (1627). Czarnkowski napisał jeszcze dwa dziełka przeciw protestantom: Fidelis persuasio de Lutherana religione (1627) i Sacra mensa Corporis et Sanguinis Christi (1626). W tym ostatnim bronił katolickiej prawdy o realnej obecności Chrystusa w sakramencie eucharystii.
Wszystkie swoje prace Czarnkowski opublikował w głogowskim wydawnictwie Joachima Funcka.
Czarnkowski pełnił jeszcze funkcję przeora w Poznaniu, Sieradzu i Kościanie. W latach 1639-42 był profesorem teologii i regensem w swoim macierzystym studium; od 1642 r. do 1643 r. pracował jako prowincjał (starał się wówczas o uzależnienie decyzji w sprawie skierowań na studia zagraniczne wyłącznie od kapituł prowincjonalnych). Dążył także do tego, by rzymscy lektorzy fundacji A. Bzowskiego powtórnie zdawali egzamin przy nostryfikacji w kraju. Zmarł po 1650 r.
Literatura:
S. Barącz, Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego, t. 2, Lwów 1861;
B. Natoński, Humanizm jezuicki i teologia pozytywno-kontrowersyjna z XVII i XVIII wieku [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2, cz. 1;
R. Świętochowski, Szkolnictwo teologiczne dominikanów [w:] ibidem, t. 2, cz. 2.
Dariusz Hybel [EZG z. 12, 1994 - Czarnkowski Jan Paweł]
