Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Głogów w literaturze niemieckojęzycznej
Początki piśmiennictwa w języku niemieckim na Śląsku wiążą się ze wzmożoną falą kolonizacji z krajów niemieckich w XIII-XIV w. Jakkolwiek w okresie rozkwitu miasta (XIV-XVI w.) dominująca była rola łaciny, równocześnie jednak na użytek mieszczaństwa i okolicznej ludności powstawały teksty w językach niemieckim i polskim. Potwierdza tę tezę Glogauer Liederbuch, śpiewnik z około 1480 r., powstały prawdopodobnie w Głogowie. Zawiera on pieśni w trzech wymienionych językach.
W XVII w. nastąpił na Śląsku bujny rozwój oryginalnej literatury niemieckiej. Z Głogowem nierozdzielnie związane było życie i dzieło Andreasa Gryphiusa, ojca nowożytnego dramatu niemieckiego. Tutaj urodził się również Paul Winkler (1630-1686), autor pierwszego niemieckiego romansu satyrycznego Der Edelman. W okresie od pokoju westfalskiego do połowy XVIII w. w podupadłym mieście jedynym godnym uwagi zjawiskiem był bujny rozkwit teatru jezuickiego. Wydawano wówczas niemieckie skróty łacińskich sztuk (Periochen). W latach 1755-1760 mieszkała w Głogowie Anna L. Karsch, poetka zwana „niemiecką Safoną”, która kilka utworów poświęciła miastu. W końcu XVIII w., działał w Głogowie skromny krąg literacko-artystyczny w którego gronie pojawił się na krótko E.T.A. Hoffmann, jeden z czołowych romantyków niemieckich. Wielce zasłużoną postacią dla śląskiego życia kulturalnego był głogowianin Georg G. Fülleborn (1769-1803), filozof, poeta i historyk, czynny jednak głównie we Wrocławiu. Wymienić należy również osiadłego w Głogowie świetnego publicystę i satyryka Karla F. Benkowitza (1764-1807). Karl B. G. Keller, urodzony w 1804 r. w Przemkowie, opublikował pierwszą powieść historyczną z dziejów Śląska Die Glogauschen Ratsherrn. Fritz Reuter (1810-1873), klasyk dialektu dolnoniemieckiego, będąc więźniem twierdzy głogowskiej, opisał barwnie życie miasta w utworze Ut mine Festungstid. W czasach nowszych z Głogowem związane były dość liczne nazwiska pisarzy, niewielkiej na ogół rangi. Należy wyróżnić Hermanna Gebhardta, nauczyciela w Głogowie w latach 1919-1945, liryka o orientacji ekspresjonistycznej, a przede wszystkim, będącego synem żydowskiego siodlarza z Głogowa, wybitnego prozaika Arnolda Zweiga (1887-1968).
Literatura: G. von Altrock, Glogaus Beziehungen zur deutschen Literatur [w:] Das war Glogau, Hannover 1991; W. Bein, Glogau in der deutschen Literatur, [w:] Glogau im Wandel der Zeiten, Würzburg 1992; M. Szyrocki, Dzieje literatury niemieckiej, Warszawa 1969.
Antoni Bok [EZG z. 5, 1993 - Literatura niemieckojęzyczna]
