Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Kamienica Kronheimów
Kamienica na rogu Rynku (Markt 40) i ul. Parafialnej (Poststraße 1/a) została wzniesiona w latach 80. XIX w. w stylu neorenesansowym. Był to budynek czterokondygnacyjny, o dziewięcioosiowej fasadzie, nakryty płaskim dachem o silnie wysuniętych połaciach, zwieńczony ażurową attyką. Na uwagę zasługiwała lukarna w środkowej osi fasady, dekorowana pilastrami i łukowym gzymsem. Na jej zwieńczeniu widniał element architektoniczny z ozdobną literą „K”.
W parterze kamienicy znajdował się sklep „Valentin Kronheim”. Był to, obok domów towarowych „Ludwig Haurwitz” przy ul. Grodzkiej (Preußische Straße) i „David Scheier” (późniejszy Kaufhof AG) przy ul. Słodowej (Malzstraße), jeden z największych sklepów odzieżowych w Głogowie. Założył go w 1855 r. żydowski kupiec ze Wschowy, Valentin Kronheim (1833-1904). Po śmierci jego dorobek odziedziczył syn, Max Kronheim (1865-1943), który prowadził również w tym miejscu sklep. Starszemu synowi Wilhelmowi przypadła rodzinna fabryka kapeluszy w Dreźnie.
W 1935 r. majątek Maxa Kronheima został skonfiskowany przez Rzeszę i wystawiony na licytację. W czasie „nocy kryształowej”, 9 XI 1938 r., mieszkanie rodziny na drugim piętrze kamienicy podzieliło los większości żydowskich nieruchomości. Pokoje zostały splądrowane, cenne meble i obrazy zdewastowane. W 1941 r. przekształcono je w getto, którego mieszkańców zmuszano do niewolniczej pracy; młodszych przy montowaniu kadłubów łodzi podwodnych w stoczni Żarków, starszych przy produkcji tulejek dla fabryki papieru w Legnicy. W kwietniu 1943 r. Maxa Kronheima, jego szwagierkę Helene Scheier oraz innych członków rodziny deportowano przez Wrocław i obóz przejściowy Tormersdorf (Prędocice) do obozu koncentracyjnego w Terezinie (Theresienstadt). M. Kronheim zmarł 15 XII 1943 r., H. Scheier 31 XII 1943 r.
Dzieci Johna W. Friedmanna, ostatniego potomka rodziny, który wyemigrował w 1939 r. do Wielkiej Brytanii, mieszkają do dziś w Waszyngtonie D.C. Sklep oddano w dzierżawę niemieckim kupcom. Pierwszym najemcą był Erich Vogel, który przez rok prowadził pod tym adresem sklep obuwniczy o nazwie „Schuh-Vogel”. Jego następcą był Hugo Wesner (1910-1963), sprzedawca z Prus Wschodnich. Wygląd fasady budynku nie uległ większym zmianom. Dotychczas istniejące szyldy z napisami „V. Kronheim inkl. M. Kronheim” przykryto po obu stronach budynku , na wysokości jednej trzeciej witryny sklepowej, szyldem z czerwonymi neonami „Wesner”. W 1939 r. Hugo Wesner wstąpił do Wehrmachtu. Kierownictwo sklepu przejęła jego żona Katharina i prowadziła go do czasu ewakuacji mieszkańców w styczniu 1945 r. Na początku roku 1944 kamienica stała się własnością miasta. W lutym 1945 r. została uszkodzona w wyniku licznych podpaleń. Kamienicę rozebrano w latach 50. XX wieku w ramach Państwowego Planu Inwestycyjnego.
Działań wojennych nie przetrwał również dom rodziny Wesner przy ul. Budowlanych, (Lindenruher Straße 21). Rodzina Wesner po ewakuacji i osiedleniu się w Niemczech ponownie zajęła się handlem obuwiem we Frankfurcie nad Menem. Córka H. Wesnera, Margot Wesner, żyje w Niemczech w pobliżu Kilonii. W 2009 r. opublikowała opowiadanie „Sehnsucht nach Vanille”, w którym beletryzuje ucieczkę swojej rodziny z Glogau.
Źródła i literatura:
H.J. Gatzka, Markt Nr. 40. Jüdische Schicksale in Glogau, „Neuer Glogauer Anzeiger“, Hannover 1999, nr 10, s. 2-3;
F.D. Lucas, M. Heitmann, Stadt des Glaubens. Geschichte und Kultur der Juden in Glogau, Hildesheim 1991, s. 322-379;
Kronheim Max i Scheier Helene [http:// www.holocaust.cz/en/victims];
J.B. Sadowski, Słownik życia gospodarczego Głogowa do 1945 r., Głogów 1995;
Korespondencja z Margot Wesner z 29 V 2012 r. i 12 VI 2012 r.
Opis architektoniczny: J. Mikołajczyk.
Łukasz Pakuła [EZG z. 72, 2012 - Kamienica Kronheimów]
