Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Katarzyna Ochstat (Telniczanka)
Konkubina królewicza Zygmunta Jagiellończyka, następnie żona podskarbiego koronnego Andrzeja Kościeleckiego.
Katarzyna Ochstat, zwana Telniczanką, ur. około 1480 r., była Czeszką i pochodziła zapewne ze wsi Telnice na Morawach (powiat brneński). Prawdopodobnie nie była szlachcianką i akta miejskie tylko przez grzeczność nazywają ją panią i szlachetną („die edle Frau Katrine Telniczerin”). Wiadomo na pewno, że Katarzyna Ochstat przebywała na zamku w Głogowie jako konkubina Zygmunta I. Z tego nieformalnego związku urodził się syn Jan, późniejszy biskup wileński, oraz córki Regina (późniejsza żona Hieronima Szafrańca z Pieskowej Skały) i Katarzyna (późniejsza żona Jerzego III, hrabiego Montfortu). Osoba Telniczanki uwidoczniona jest w księdze wydatków Zygmunta jako księcia głogowskiego. Dzięki hojności późniejszego króla Katarzyna posiadała znaczny majątek. 29 X 1509 Telniczanka kupiła za pośrednictwem Jana Bonera, rajcy krakowskiego, kamienicę na ulicy Brackiej w Krakowie (dom Pod Białą Głową). W 1510 r. Zygmunt wydał Katarzynę Ochstat za Andrzeja Kościeleckiego, podskarbiego wielkiego koronnego, pomimo opozycji jego rodziny i oburzenia braci, senatorów. Z małżeństwa tego urodziła się Beata Kościelecka, późniejsza żona księcia Eliasza Ostrogskiego (urodziła się w 1515 r., już po śmierci podskarbiego; plotki głosiły, że jest córką króla Zygmunta Starego).
Po owdowieniu w 1515 r. Katarzyna Telniczanka przebywała przeważnie na dworze swego syna, biskupa Jana. Mimo podeszłego wieku „lubowała się w strojach i klejnotach” i uczestniczyła chętnie w zabawach młodzieży. W kołach dworskich opowiadano, że trudniła się uprawianiem pokątnej sztuki lekarskiej i czarami. W 1515 r. otrzymała w dożywocie duże wsie pod Krakowem Słomniki i Rakowice, a w 1517 r. na wychowanie swojej córki dom w Krakowie przy ulicy Grodzkiej koło Kolegium Iurystów.
Katarzyna zmarła w końcu sierpnia lub na początku września 1528 r. w Wilnie. Zwłoki jej przywiózł do Krakowa kanonik wileński Erazm Eustachy i 11 grudnia odbyły się tam uroczystości pogrzebowe.
Literatura:
Z. Boras, Zygmunt Stary w Głogowie, Katowice 1983;
W. Pociecha, Królowa Bona (1494-1557), t. II, Poznań 1949;
J. Przeździecki, Jagiellonki polskie w XVI w., Kraków 1868, t. I, s. 1-9.
Krzysztof Nowak [EZG z. 12, 1994 Katarzyna Telniczanka], Red. 2008
