Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

Kompania radiotechniczna w Kotli

W 1956 r. w Kotli umiejscowiono kompanię radiotechniczną wojsk przeciwlotniczych. Miało to być jedno z ogniw systemu ostrzegania przeciwlotniczego w polskim systemie obronnym. Kompania stanowiła Posterunek Radiolokacyjny (RLP). W trakcie swojego istnienia nosiła numery – 384 i 322. Posterunek ten od samego początku pełnił zadania jako Wysunięty Punkt Naprowadzania Lotnictwa Myśliwskiego (WPN). Podlegał dowódcy 62. pułku lotnictwa myśliwskiego w Poznaniu-Krzesinach. Ten stan trwał do 1970 i przy reorganizacji Wojsk Radiotechnicznych (WRt) zmieniła się również funkcja WPN Kotla na ZWPN (Zapasowy WPN) podległy WPN w Szczawnie.

W ramach reorganizacji WRt, przystosowującej te wojska do nowych potrzeb, rozkazem z 4 VII 1957 utworzono samodzielne bataliony radiotechniczne (sbrt). 3. Korpusowi Obrony Powietrznej (KOP) z Wrocławia podporządkowano 18. sbrt z Poznania-Ławicy i 22. sbrt z Wrocławia. Wśród 5 pododdziałów wchodzących w skład 18. batalionu była 384. kompania radiotechniczna z Kotli.

W latach 1973-1975 tworzono strukturę brygadową. Jako pierwszą tworzono 3. BRt w rejonie działania 3. KOP czyli również na Dolnym Śląsku. Rozformowano 17. i 19. prt. W skład Brygady weszły bataliony 31., 32., 33. i 35.. Spośród nich 32. BRt (JW1638) w Szczawnie (gmina Dąbie, pow. Krosno Odrzańskie) został powołany rozkazem MON z 1973 r. W skład batalionu wchodziły 4 kompanie radiotechniczne (320. krt Szczawno, 321. krt Drzeńsko, 322. krt Kotla, 323. krt Dłużyna D.) i Połączone Stanowisko Dowodzenia (PłSD). W 1980 r. na dzień 30 grudnia batalion miał stan etatowy 758 osób.

W skład kompanii radiotechnicznej w Kotli wchodziły: radiolokacyjna stacja dalekiego wykrywania i naprowadzania, radiolokacyjna stacja wykrywania celów niskolecących oraz wysokościomierz radiolokacyjny. Uzupełnienie stanowiły: drużyna gospodarcza, podoficer sanitarny, pion polityczno-wychowawczy. W pierwszym okresie istnienia RLP Kotla na jej wyposażeniu znajdowała się, jako zasadniczy sprzęt bojowy, „radiolokacyjna stacja wykrywania i naprowadzania” P 20 (prod. radzieckiej) wraz z wysokościomierzem PRW 11. Jako uzupełnienie w „polu radiolokacyjnym” - również RLS P8. W latach późniejszych wraz z rozwojem polskiej elektroniki pojawiły się produkty rodzimej myśli technicznej, m.in. zestaw Nysa. W latach 1965-1967, m.in. na Dolnym Śląsku, radiotechnicy zabezpieczali już ciągłe pole radiolokacyjne od wysokości 500 m. Ocenia się, ze ówczesne WRt mogły wykryć i ciągle obserwować do 54% celów kontrolnych.

W połowie 1965 r sprzęt został wymieniony na nowszy: RLS dalekiego wykrywania P 35 i wysokościomierz PRW 9 oraz RLS wykrywania celów niskolecących RLS P 12. Ten sprzęt pozostawał na wyposażeniu do roku 1998. Od 1972 r. posterunek był wyposażany w system Automatycznego Dowodzenia Dunajec. Był to element zautomatyzowanego systemu dowodzenia korpusem CYBER-W. Zestaw Dunajec przeznaczony był do automatycznego zbierania, przetwarzania, przekazywania i zobrazowania informacji radiolokacyjnych. Okazał się dość niezawodny i skuteczny w działaniu, w związku z czym wzrosła efektywność naprowadzania lotnictwa.

W latach 90. wprowadzano pierwsze egzemplarze nowoczesnych, trójwspółrzędnych stacji radiolokacyjnych. Dzięki tym stacjom zaczęto tworzyć ruchome posterunki radiotechniczne. Nadchodził kres stacjonarnych punktów obserwacji. Od 1995 r. zaczęto też likwidować pododdziały i posterunki radiolokacyjne na granicy zachodniej, które geograficznie nie odpowiadały założeniom operacyjno-taktycznym Sił Zbrojnych RP. Zlikwidowano więc również 32. brt ze Szczawna. 322. krt została rozformowana do końca 1997 roku.

Jednostka wojskowa w Kotli na początku swojego istnienia nie miała lokali mieszkalnych dla żołnierzy zawodowych. Na początku kwaterowali oni w budynku PGR. Dopiero we wczesnych latach 60. wybudowano kompleks koszarowy. W jego skład wchodził piętrowy blok, w którym znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, magazyn broni i kancelarie. Drugi obiekt koszar stanowił blok żywnościowy, w trzecim obiekcie znajdowały się pomieszczenia techniczne (w tym 6 garaży). W początkowym okresie bardzo trudno było znaleźć chętnych do zamieszkania w „zielonym radiotechnicznym garnizonie”. Dopiero pod koniec lat 70. zaczęto budować bloki. Kadra kompanii z Kotli przenoszona była systematycznie do Głogowa, gdzie otrzymywała stałe kwatery.

Wśród dowódców kompanii radiotechnicznej byli min.: por. Józef Tomczak - pierwszy dowódca posterunku w czasie organizacji, kpt. Roman Lichota, mjr Mirosław Wiercioch i kpt. Wiesław Wyskiel, jako ostatni dowódca.

Literatura:
T. Kadow, Wspomnienia, maszynopis;
H. Mordawski, Wojska Radiotechniczne - historia transformacji, „Przegląd Sił Powietrznych”, nr 7/2004, s. 72;
R. Rochowicz, Historia polskiej radiolokacji. Jednostki radiotechniczne w Polsce 1954-1961, „Poligon”, nr 4/2006, s. 78-87;
R. Rochowicz, Historia polskiej radiolokacji. Jednostki radiotechniczne w Polsce 1962-1981, „Poligon”, nr 3/2007, s.78-87.

Wiesław Maciuszczak [EZG z. 68, 2008 - Kotla - kompania radiotechniczna]