Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Lucas Leopold
Historyk, filozof, rabin (ostatni rabin gminy żydowskiej w Głogowie, 1899-1940).
Dr Leopold Lucas urodził się 18 IX 1872 w Marburgu, w rodzinie pielęgnującej tradycje żydowskie. Już jako gimnazjalista wykazywał szczególne zainteresowanie historią i językami starożytnymi. Studiował historię, orientalistykę, filozofię i judaistykę. W 1895 uzyskał tytuł doktora filozofii. Ukończył następnie Wyższą Szkołę Nauk Żydowskich w Berlinie uzyskując w 1898 r. dyplom rabina. W rok później powołany został na stanowisko rabina w Głogowie, w miejsce zmarłego dra Benjamina Rippnera. Głogowska gmina żydowska liczyła wówczas 863 członków z tendencją malejącą. Osobowość L. Lucasa, sposób nauczania oraz cykle wykładów, w których ujawnił wszechstronną wiedzę i duży talent oratorski, przyniosły rozgłos jemu samemu i przyczyniły się zarazem do podniesienia prestiżu miejscowej społeczności żydowskiej. Oprócz obowiązków wynikających z pełnionej przez niego funkcji, poświęcał się Lucas intensywnie pracy naukowej. Niestety większość jego rękopisów przepadła, częściowo zniszczona również przez niego samego z obawy, aby nie wpadły w ręce Gestapo. Zachowane i opublikowane prace ukazują dra Lucasa jako wybitnego historyka. W centrum jego zainteresowań znajdowały się stosunki żydowsko-chrześcijańskie na przestrzeni dziejów. Jego główne dzieło Zur Geschichte der Juden im vierten Jahrhundert. Der Kampf zwischen Christentum u. Judentum, Berlin 1910 (Hildesheim, 1985), traktuje o historii Żydów w IV w. n.e. Lucas był głównym inicjatorem powołania towarzystwa popierającego naukę żydowską (Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaft des Judentums). Założone w 1902 r. w Berlinie, stało się w krótkim czasie czołowym instytutem żydowskim w Niemczech. W 1911 r. Lucas przyjęty został w poczet członków Towarzystwa Bizantyjskiego w Atenach. W 1940 r. powołany został przez Leo Baecka, najbardziej znaczącego rabina w Niemczech, na katedrę literatury biblijnej i historii wczesnego średniowiecza w macierzystej Hochschule für die Wissenschaft des Judentums w Berlinie. Z Berlina organizował akcję pomocy Żydom głogowskim, wywiezionym do obozu w Izbicy. We współpracy z Baeckiem pracował nad manifestem do narodu niemieckiego, który miał być rozpowszechniony po upadku Hitlera. W 1942 r. rabin Lucas został deportowany wraz z żoną do obozu w Terezinie. Tam, mimo swego wieku i utraty zdrowia, opiekował się chorymi i umierającymi współwięźniami. Zmarł w obozie 13 IX 1943. Jego żona zginęła rok później w Oświęcimiu. L. Lucas uhonorowany został w Marburgu nazwaniem jego imieniem ulicy prowadzącej obok gimnazjum „Philippinum” (Leopold-Lucas-Straße). Co roku fakultet ewangeliczno-teologiczny uniwersytetu w Tybindze przyznaje nagrodę imienia Leopolda Lucasa za prace przyczyniające się do umocnienia przyjaźni i zrozumienia między narodami. Nagrodę tę, ufundowaną w 1972 przez Franza D. Lucasa, syna ostatniego głogowskiego rabina, otrzymali między innymi Karl Popper, Leopold Senghor i Dalaj Lama.
Literatura:
Geschichte und Geist. Fünf Essays zum Verständnis des Judentums. Zum Gedenken an den fünfzigsten Todestag von Rabbiner Dr. Leopold Lucas hrsg. von Franz D. Lucas, Berlin 1995;
M. Heitmann, Zur Geschichte der Juden in Glogau [w:] Glogau im Wandel der Zeiten. Głogów poprzez wieki, Würzburg 1993;
F. D. Lucas i M. Heitmann, Stadt der Glaubens. Geschichte und Kultur der Juden in Glogau, Hildesheim-Zürich-New York 1991;
Rabbiner Dr Leopold Lucas Marburg 1872 - 1943 Theresienstadt, pr. zb., Marburg 1987.
Nagroda im. Leopolda Lucasa, zob. www.tuebingen.de
Antoni Bok [EZG z. 39, 1996 – Lucas Leopold] 2008
