Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

Posadowsky-Wehner Arthur

Arthur Graf von Posadowsky-Wehner był wysokim urzędnikiem pruskim i politykiem (w latach 1897-1907 wicekanclerz Rzeszy; przeprowadził reformy socjalne). W obszarze niemieckim Posadowsky zalicza się do najbardziej znanych osób urodzonych w Głogowie.


Rodzina von Posadowsky wywodzi się ze starej szlachty śląskiej. W średniowieczu była na służbie władców czeskich. W 1705 r. przodek Artura został przez cesarza podniesiony do pozycji czeskiego barona. Za wierność królowi Fryderykowi II został podniesiony w 1743 r. do stanu hrabiowskiego. Ożenek z dziedziczką fideikomisu Błotnica-Centawa skutkował połączeniem herbów rodzin – odtąd hrabiowie von Posadowsky-Wehner. Ojciec Artura, Adolph E. von Posadowsky-Wehner (1799-1848) był sędzią oraz posiadaczem dóbr Dammitsch (Dębiec, pow. wołowski). Sędziował we wschowskim sądzie powiatowym, następnie przeniesiony został do Głogowa.

Arthur A. von Posadowsky urodził się 3 VI 1845, jako trzecie dziecko z małżeństwa ojca z Amalie von Plötz. W Głogowie w 1864 r. ukończył gimnazjum ewangelickie. Po maturze studiował prawo i administrację w Berlinie, Heidelbergu i Wrocławiu. W 1867 r. uzyskał tytuł doktora prawa. Działalność zawodową rozpoczął jako referent w sądzie miejskim we Wrocławiu. W 1869 r. został asesorem. Zrezygnował jednak ze służby państwowej i nabył majątek Wełna (pow. Gniezno), na którym odtąd gospodarował.

W 1871 r. Posadowsky powrócił do służby urzędniczej. Objął stanowisko referenta, następnie asesora przy rejencji poznańskiej. Od 1873 r. pełnił stanowisko landrata, kolejno w powiatach Wągrowiec, Krobia i Gostyń. Wykazał się sprężystością zarządzania, zaangażowaniem w sprawy lokalne, a także równoprawnym traktowaniem Polaków i Niemców. Kandydował do drugiej izby pruskiego parlamentu (Preußische Abgeordnetenhaus) z ramienia partii konserwatywnej i był w latach 1882-1885 deputowanym z okręgu wyborczego 83 (Poznań 6). W latach 1885-1893 był starostą w Poznaniu i kierował powołanym wówczas samorządem prowincji poznańskiej.

Posadowsky wypełniał swoje obowiązki tak przekonywująco, że zwrócono na niego uwagę w Berlinie. 1 VI 1893 został mianowany sekretarzem stanu Urzędu Skarbu Rzeszy (Reichsschatzamt) w gabinecie kanclerza Rzeszy von Hohenlohe-Schillingsfürsta (od 1900 r. w gabinecie kanclerza Bernharda von Bülowa). Starał się o wzmocnienie tego urzędu wobec ministerstwa finansów. Jego główną troską była ochrona rolnictwa i redukcja zadłużenia. W latach 1897-1907 był sekretarzem stanu Urzędu Spraw Wewnętrznych Rzeszy (Reichsamt des Innern) i wicekanclerzem, również - ministrem bez teki. Ustąpienie z urzędów w r. 1907 było konsekwencją rezygnacji przez kanclerza von Bülowa ze współpracy z partią Centrum.

Podczas urzędowania Posadowsky’ego zmieniła się polityka Rzeszy w kwestiach społecznych. Pod jego egidą rozwijało się państwo socjalne. Rozwijała się również jego kariera urzędnicza. Dostąpił rangi tajnego radcy stanu. Otrzymał m.in. godność honorowego dziekana katedralnego (Domdechant) w Naumburgu, a także członka synodu prowincjonalnego poznańskiego i generalnego synodu pruskiego. W uznaniu wielkich zasług, po rozstaniu się z urzędem został przez cesarza mianowany dożywotnim członkiem drugiej izby pruskiego parlamentu (Herrenhaus). W Reichstagu zasiadał w latach 1912-1918 jako poseł bezpartyjny z okręgu Bielefeld i był radcą stanu. W latach 1915-1917 reprezentował swojego syna jako landrat w Elblągu.

Po rozpadzie Cesarstwa w 1918 r. Posadowsky został wybrany do niemieckiego zgromadzenia narodowego W lutym 1919 r. kandydował (przeciw F. Ebertowi, SPD) w wyborach prezydenckich, bez powodzenia. Jego partia, w której do 1920 r. przewodniczył frakcji, się rozpadła. Został jeszcze z ramienia Deutschnationale Volkspartei (DNVP) wybrany do Reichstagu, jednak wraz z narastaniem radykalnych tendencji w tej partii, po puczu Kappa (koniec 1920 r.) wystąpił z niej i wycofał się z wielkiej polityki. Przeniósł się do Naumburga, gdzie pełnił urząd dziekana katedralnego. Nie rozstał się jednak całkowicie z polityką. W 1925 r. został wybrany do sejmu prowincjonalnego Saksonii, w latach 1928-1932 reprezentował w pruskim Landtagu nieliczną Reichspartei für Volksrecht und Aufwertung. Zmarł 23 X 1932 w Naumburgu.

Literatura:
J. Bahlcke, Arthur Graf v. Posadowsky-Wehner [w:] Ostdeutsche Gedenktage, Bonn 1994/95, s. 159-165;
K.E. Born, Arthur Graf v. Posadowsky-Wehner 1845-1932 [w:] Männer der deutschen Verwaltung, 1963, s. 211-228;
Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der gräflichen Häuser, Gotha 1915, s. 730 i n.;
B. Haunfelder, Biographisches Handbuch für das Preußische Abgeordnetenhaus 1867-1918. Handbücher zur Geschichte des Parlamentarismus und der politischen Parteien, t. 3, Düsseldorf 1994;
W. Hubatsch, D. Stüttingen, Grundriß zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815-1945, Reihe A: Preußen. Band 1 Provinz (Großherzogtum) Posen, Bd. 2, I: Provinz (Großherzogtum) Posen. Marburg 1975;
M. Schmidt, Graf Posadowsky-Wehner, Staatssekretär des Reichsschatzamtes und des Reichsamtes des Inneren 1893-1907, Halle 1935;
M. Schwarz, Biographisches Handbuch der Reichstage, Hannover 1965.

Martin Sprungala [EZG z. 68, 2008 - Posadowsky-Wehner Arthur]