Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Rozruchy i tumulty miejskie w Głogowie (XIV- XVII w.)
W Głogowie wielokrotnie dochodziło do różnego rodzaju tumultów i rozruchów. Miały one podłoże narodowościowe, religijne bądź społeczne. Pierwsze rozruchy na większą skalę wybuchły w 1332 r., kiedy to doszło do sporu pomiędzy mieszczanami a miejscową kolegiatą (głogowski spór o szkołę parafialną). Zarzewiem sporu stała się niemiecka szkoła, którą miasto, wbrew zakazowi biskupa, chciało utworzyć przy parafialnym kościele św. Mikołaja. Inicjatywa ta naruszyła żywotne interesy szkoły kolegiackiej i dlatego też miejscowe duchowieństwo robiło wszystko, aby nie dopuścić do jej powstania. Broniąc swoich praw, mieszczanie wypędzili duchownych z miasta, za co biskup wrocławski obłożył je interdyktem.
W XV w. nasiliły się w Głogowie wystąpienia antyżydowskie. W wyniku pogromu w 1401 r. kilkudziesięciu Żydów zostało zabitych, w 1442 r. zniszczono synagogę, a w 1443 r., pod wpływem szerzących się na Śląsku haseł husyckich, doszło w mieście do burzliwych wystąpień przeciwko patrycjatowi.
W XVI w. zarzewiem konfliktów stały się idee reformacyjne. W 1529 r. pojawił się w Głogowie przywódca śląskich anabaptystów Klement. Zyskał on duży posłuch wśród biedoty, a mieszczanie głogowscy zwrócili się do zjazdu książąt śląskich z żądaniem, aby ci udzielili anabaptystom posłuchania. Zaniepokojony tym książę Fryderyk legnicki kazał Klementa pochwycić i stracić. Egzekucji dokonano w Głogowie. W 1571 r. mieszkańcy miasta wystąpili czynnie przeciwko radzie miejskiej, obwiniając ją o zaciąganie długów. Zamieszki ciągnęły się przez kilka lat. W 1581 r., katolicy odebrali protestantom podmiejski kościół, co stało się przyczyną wielkiego tumultu, a mieszczanie zajęli zbrojnie kościół parafialny. Powołano specjalną komisję, która doprowadziła wprawdzie do kompromisu, zezwalając obu wyznaniom na korzystanie z kościoła, ale nie zdołała zakończyć sporu. Załagodził go dopiero list majestatyczny cesarza Macieja z 1609 r. Rozruchy wybuchły także w 1607 r., kiedy to mieszczanie nie dopuścili do utworzenia w mieście jezuickiego kolegium.
W XVII w. reakcja katolicka zyskiwać jednak poczęła na sile. W 1628 r. starosta głogowski Jerzy Oppersdorf zażądał oddania w ręce katolików kościoła parafialnego. Kiedy spotkał się ze sprzeciwem, sprowadził trzytysięczny oddział dragonów, który zajął i spacyfikował miasto. Wielu protestantów zmuszonych zostało do porzucenia swojego dobytku i opuszczenia księstwa.
Literatura:
C. D. Klopsch, Geschichte d. Evangel. Gemeinde z. Gross Glogau, Glogau 1817;
W. Raczek, Lobspruch d. Stadt Gross Glogau, Glogau 1856;
D. Wolff, Geschichte der Juden in Schlesien, „Schlesische Provinzialblätter“, Breslau 1842;
J. Krebs, Politische und wirtschaftliche Lage Schlesiens am Ende d. Jahres 1627, Breslau 1893.
Jerzy Jankowski [EZG z. 31, 1995 – Rozruchy i tumulty miejskie]
