Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Schäffer Martin Friedrich
Reformator szkolnictwa ewangelickiego na Śląsku (działa w latach 1741-1780).
Martin Friedrich Schäffer urodził się w Berlinie w 1713 r. jako syn jubilera. Studia prawnicze odbywał na uniwersytetach w Halle, Jenie i Frankfurcie. W 1741 r., po zajęciu Śląska przez Prusy, młodego absolwenta wysłano do organizującej się wówczas Kamery Wojen i Domen (Kriegs- und Domänen-Kammer) w Głogowie, w której objął funkcję sekretarza i registratora. Przebywając w Głogowie zajmował się działalnością literacką, tłumacząc na niemiecki Racine’a, Senekę i Polignaca. Po kilku latach przeniesiono go do Wrocławia, gdzie został trzecim sekretarzem wrocławskiego trybunału. Porzucił jednak pracę prawniczą, gdyż Konsystorz Główny Ewangelicki zlecił mu przeprowadzenie reformy szkolnictwa na Śląsku.
W 1767 r. Schäffer opracował i wydał specjalny statut szkolny, w którym nawiązując do inicjatywy władz głogowskich z 1747 r. postulował opracowanie i wydanie jednolitych podręczników szkolnych. Był też autorem dwóch elementarzy, katechizmu, podręcznika kaligrafii oraz encyklopedii dla użytku nauczycieli wiejskich. Zainicjował także utworzenie seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu, które pracowałoby w oparciu o szkołę ćwiczeń.
W 1769 r. w głogowskiej kamerze przyjęto system nauczania proponowany przez Schäffera, a w 1771 r. nadał moc obowiązującą jego podręcznikom szkolnym. Proponowana reforma szkolnictwa przyniosła jednak tylko połowiczne efekty ponieważ przynajmniej o pół wieku wyprzedziła swoją epokę.
Martin Friedrich Schäffer w 1780 r. przeszedł w stan spoczynku i wyjechał do swego syna do Pszczyny, gdzie zmarł w 1791 r. Będąc najwybitniejszym reformatorem szkolnictwa ewangelickiego na Śląsku, jest dzisiaj postacią prawie zupełnie zapomnianą, chociaż w nekrologu po jego śmierci napisano, że „(…) zdziałał nadzwyczaj dużo dla ludowej oświaty”.
Literatura:
K. Streit, Alphabetisches Verzeichnis aller Jahre 1774 in Schlesien lebender Schriftsteller, Breslau 1776;
H. Crinkel, Schulwesen unter Friedrich dem Grossen (maszynopis) Bibl. Uniw. Wrocławskiego, Rkp Akc 1949/KN 1384;
M. F. Schäffer, Allgemeines Handbuch für Schulmeister, Breslau 1771.
Jerzy Jankowski [EZG z. 33, 1995 – Schäffer Marcin Fryderyk] Red. 2008
