Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Stocznia Rzeczna
Stocznia Rzeczna powstała u ujścia rzeki Czarnej do Odry w 1890 r. (wówczas – w Żarkowie, stąd nazwa stoczni: Schiffswerft Zarkau), jako mały zakład trudniący się remontami taboru pływającego i zatrudniający około 70 pracowników. Z czasem jej działalność rozwinęła się: była jednym z dwu, obok cukrowni, największych zakładów Głogowa, zatrudniającym ponad 500 osób. Głogowska stocznia stała się również największą w całym biegu Odry. Główne rozbudowy stoczni miały miejsce po 1931 r. (wyprostowanie koryta Odry powyżej Głogowa) i po 1940 r. W 1929 r. stocznia została zakupiona przez towarzystwo żeglugi parowej Dampfschiffsreederei Emanuel Friedländer & Co we Wrocławiu, wchodząc w skład Schlesische Dampfercompagnie Berliner Lloyd AG Hamburg/Breslau. Stocznia produkowała głównie barki rzeczne i holowniki, a w czasie II wojny światowej kadłuby łodzi podwodnych (W stoczni firma Beuchelt AG montowała na potrzeby Kriegsmarine kadłuby okrętów podwodnych klasy U-boot Type II, przeznaczone do pełnienia służby na akwenach płytkich, zob. P. Lewicki, Festung Glogau 1944-1945, Głogów 2008. Red.). Łącznie wybudowano 430 jednostek. Dynamiczny rozwój zakład zawdzięczał przede wszystkim sprawnemu zarządzaniu; dyrektorem był w okresie 1901-1941 Ludwig Kruse, a w następnych latach jego syn Werner Kruse. W czasie oblężenia miasta stocznia uległa znacznemu zniszczeniu. Po kapitulacji rosyjskie „oddziały trofiejne” demontowały i wysyłały do Związku Radzieckiego pozostałe jeszcze maszyny i urządzenia. Pierwszym organizatorem prac na terenie Stoczni po zorganizowaniu władz polskich, jesienią 1945 r., był inż. Władysław Gadus - kierownik Państwowego Zarządu Wodnego w Głogowie. Przejął on ocalałe budynki i urządzenia od radzieckiej Komendy Miasta i zabezpieczył je przed dewastacją. W dniu 15 VII 1946 zakład został przejęty przez Przedsiębiorstwo Państwowe Polska Żegluga na Odrze we Wrocławiu. Kierownikiem Stoczni został inż. Stanisław Antoniak, a od 2 X 1946 inż. Antoni Michalewicz. Rozpoczęto działalność produkcyjną polegającą początkowo na wydobywaniu z dna rzeki zatopionych barek i remontowaniu ich. W 1946 r. wyremontowano 3 barki. 19 XII 1947 przedsiębiorstwo Polska Żegluga na Odrze przemianowane zostało na Państwową Żeglugę na Odrze i weszło w skład Państwowej Żeglugi Śródlądowej. W tym roku obok remontu barek wydobyto również i wyremontowano czeski holownik „Josef Ressel”, który w 1948 r. został przekazany władzom czeskim. W latach 1947-1949 stocznia wyprodukowała między innymi holowniki „Śląsk”, „Kopernik”, „Partyzant”, „Zawisza” i ponad 60% barek pływających pod polską banderą w Polskiej Żegludze na Odrze. Stocznia, która w 1946 r. zatrudniała około 300 pracowników, w 1948 r. miała ich 502 i była największym zakładem przemysłowym w Głogowie. W dalszym ciągu remontowano tam barki i holowniki, a od 1949 r. wytwarzano nowe 550 tonowe barki rzeczne typu „Wielka Wrocławska” oraz holowniki o mocy 300 KM. Eksportowano je między innymi do Wietnamu. W następnych latach głogowska Stocznia Rzeczna zmieniła profil produkcyjny i z dniem l I 1957 została przemianowana na Głogowską Fabrykę Maszyn Budowlanych „Famaba”, podległą Zjednoczeniu Przemysłu Maszyn Budowlanych w Warszawie.
Literatura:
J. Chutkowski, Dzieje Głogowa , t. II, Legnica 1991, s. 128-129;
Das War Glogau. Stadt und Land an der Oder 1913-1945 , Hannover 1991, s. 137-138;
Das Buch der Stadt Glogau, „Monographien deutscher Städte“ , Berlin 1926, s. 203-204;
Głogów , pr. zb. pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław - Głogów 1994 s. 273 i nast.
Janusz Chutkowski [EZG z. 37, 1996 – Stocznia Głogów], Red. 2008
