Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Umiński Jan Nepomucen w twierdzy głogowskiej
Generał brygady Księstwa Warszawskiego, uczestnik powstania listopadowego. W latach 1827-1931 więzień twierdzy głogowskiej.
Jan N. Umiński, herbu Cholewa, urodził się 5 II 1778 w Czeluścinie jako syn Hilarego i Franciszki z Ryszewskich. Brał udział w powstaniu 1794 r. Kiedy w 1806 r. Napoleon wkroczył do Poznania Umiński utworzył na jego cześć szwadron gwardii honorowej. Walczył później pod dowództwem gen. Henryka Dąbrowskiego jako szef szwadronu. Ranny pod Gdańskiem, dostał się do niewoli i z trudem uniknął represji pruskich. W 1807 r. był już majorem, w 1809 r. mianowany został pułkownikiem i odznaczył się w wojnie z Austrią. W 1812 r. dowodził brygadą, a w 1813 r. w stopniu generała brygady prowadził przednią straż armii Józefa Poniatowskiego. Wraz z całym wojskiem polskim dostał się pod Lipskiem do niewoli. W Królestwie Polskim otrzymał dowództwo brygady strzelców konnych. W końcu 1815 r. odszedł ze służby i osiadł w swoim majątku Smolice koło Krobi. Związał się z organizacjami konspiracyjnymi. Był jednym z przywódców Związku Kosynierów w Wielkopolsce (związek działał 1820-1826). Wspólnie z majorem Walerianem Łukasińskim założył Towarzystwo Patriotyczne (1821).
W 1826 r. Umiński został aresztowany przez władze pruskie. 1 X 1827 skazany został za działalność konspiracyjną na 6 lat twierdzy. Karę odbywał w Głogowie. Więźniów wyższego stanu umieszczano nad wartownią Bramy Wrocławskiej w tzw. Rogatce („Hornburg”). Nie było ono zbyt ciężkie, a generałowi pozwalano nawet kilka razy w roku na dłuższy urlop dla zajęcia się swoim majątkiem.
Z chwilą wybuchu powstania listopadowego, w twierdzy głogowskiej podjęto nadzwyczajne środki ostrożności, a Umińskiemu wstrzymano urlop. 17 II 1831 generał uciekł nocą z twierdzy i wziął udział w powstaniu.
Po upadku powstania gen. Umiński nie powrócił do Księstwa Poznańskiego. Nie skorzystał z amnestii udzielonej Polakom przez króla Wilhelma IV. Udał się na emigrację do Francji. Był współpracownikiem księcia Adama J. Czartoryskiego i jednym z założycieli Towarzystwa Literackiego w Paryżu. Starał się o prawo powrotu do kraju. Władze pruskie zgodziły się jedynie (po odbyciu reszty kary, 1846-1847) na jego zamieszkanie w granicach Prus. Osiadł w Wiesbaden, gdzie zmarł w 1857 roku.
Literatura: J. Chutkowski, Dzieje Głogowa, t. II, Legnica 1991, s. 26-27; J. Minkiewicz, Polacy w twierdzy głogowskiej (...) [w:] „Szkice Legnickie”, t. IX, Legnica 1985, s. 194-198; S. Karwowski, Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, t. I, Poznań 1918, s. 206-207; T. Jakubiak i B. Polak, Wielkopolanie w powstaniu listopadowym 1830-1831, Poznań 1981; M. Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980; Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1983, s. 788-789.
Janusz Chutkowski [EZG z. 6, 1993 - Umiński Jan Nepomucen]; Red. 2008
Generał Jan Nepomucen Umiński w twierdzy głogowskiej, Format pliku: PDF/Adobe Aprobat
