Z Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej
Wagner Wilhelm
Architekt i urbanista, w latach 1906-1914 architekt miejski (Stadtbaurat) Głogowa.
Wilhelm Wagner urodził się 2 X 1875 w Rudolstadt, zmarł w Berlinie ok. 1933 r. Studiował w Technische Hochschule w Brunszwiku i Monachium, praktykował w pracowni Franza Schwechtena, ówcześnie jednego z wybitniejszych architektów niemieckich. Był nauczycielem zawodu w Szkole Rzemiosł Budowlanych w Holzminden i Kolonii, a następnie asystentem Johannesa Vollmera (pioniera, na gruncie niemieckim, szerokiego zastosowania betonu i żelazobetonu w architekturze) w Technische Hochschule w Charlottenburgu. W 1903 r. jego projekt Deutsche Künstlerheim w Rzymie wygrał w prestiżowym konkursie architektonicznym Schinkel—Wettbewerb. Wśród wielu nagród jakie otrzymał w pierwszych dwu dekadach XX w. warto jeszcze wymienić Wielką Nagrodę Państwową Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Był architektem miejskim w Naumburgu, w 1906 r. roku został architektem miejskim Głogowa. W 1914 r. został dyrektorem Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Berlinie.
W. Wagner jest autorem pomników oraz gmachów publicznych i prywatnych w Naumburgu, Głogowie, Zielonej Górze (kościół Najświętszego Zbawiciela, wraz z F.O. Hossfeldem), Neuenhagen, Gelsenkirchen, Brunszwiku i Berlinie. Był także jurorem wielu konkursów architektonicznych w północnej części Dolnego Śląska. Sam także brał udział w licznych konkursach na gmachy użyteczności publicznej w różnych miastach niemieckich.
Spośród wielu kolejnych obszarów aktywności W. Wagnera, jednym z ważniejszych była funkcja architekta miejskiego Głogowa. Był współtwórcą dynamicznego rozwoju urbanistycznego i architektonicznego miasta w latach 1907-1914. Opracował szczegółowe plany zagospodarowania przestrzennego południowych i zachodnich odcinków dawnych obwarowań, oparte na głośnych wówczas w niemieckiej teorii architektonicznej antymodernistycznych i antyunifikacyjnych wymogach ochrony krajobrazu kulturowego. Pisał: „Każdego kto zna stare założenia miejskie z ich zachwycającymi, założonymi na miejscu obwarowań parkami i skwerami, szczególnie tymi zachowanymi jeszcze w pierwotnych formach, żalem napełnia myśl, że te piękne i idyllicznie położone miejsca zostaną zabudowane zacierając ślady przeszłości. Jest obowiązkiem każdorazowych władz miasta troska o to, by historyczne mury miejskie były z pietyzmem chronione i zachowane dla potomności. Pozwoli to dodać miastu uroku i indywidualnego wyrazu odróżniającego [Głogów] od wielu innych, nowoczesnych ośrodków miejskich.” Opracowywał programy zabudowy nowych obszarów miejskich i przedmieść.
W. Wagner był autorem zrealizowanych nowych gmachów publicznych: szkoły realnej - dziś gmach Zespołu Szkół zawodowych na pl. Jana z Głogowa, starostwa i miejskiej kasy oszczędności, kasyna oficerskiego. Wykonał liczne projekty inwestycji miejskich: oranżerii, łaźni miejskich, gmachów elektrowni miejskiej, sierocińca miejskiego, miejskiej hali widowiskowej, fontann miejskich, domu handlowego Scheiera i pomników: Pawilonu Goethego, pomnika Saperów, pomnika Bohaterów Wojen, fontanny Fritza Reutera, studni na dziedzińcu gimnazjum ewangelickiego, a także kamienic i willi, w tym własnej.
Był architektem, którego twórczość podlegała ciągłej ewolucji formy i stylowych nawiązań, stanowiąc świetny przykład przemian niemieckiej architektury pierwszych dekad ubiegłego stulecia, w zgodzie z aktualnymi, szybko zmieniającymi się modami i trendami ideowymi. Od historyzującego eklektyzmu, przez wyśmienite realizacje indywidualnie interpretowanego, zmodernizowanego Jugendstilu, po czerpiące z najlepszych wzorców realizacje w nowoczesnych funkcjonalistycznych formach.
Dzieła W. Wagnera stanowiły istotne elementy architektonicznego pejzażu XX-wiecznego Głogowa, a zrealizowane koncepcje urbanistyczne, do dziś stanowiące znaczący element ukształtowania śródmieścia, dały podwaliny pod szybki rozwój miasta w okresie międzywojennym.
Literatura:
W.C. Behrent, Neuere Baukunst in Schlesien, „Architektonische Rundschau”, 1915, nr 14;
U. Thieme, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart, t. XVII, Leipzig 1924, s. 548-549;
W. Wagner, Aus dem neuen Glogau, „Schlesien”, 1910, nr 3.
Janusz Opaska [EZG z. 66/67, 2007 - Wagner Wilhelm]
